การขบวนเสด็จสู่สวนอัมพวัน : หน้า 39/209

3.3 ขบวนเสด็จสู่สวนอัมพวัน เมื่อรับพระราชโองการแล้ว หมอชีวกโกมารภัจจ์จึงรีบออกมาสั่งเจ้าหน้าที่ให้จัดเตรียมช้างพระที่นั่ง ของพระเจ้าอชาตศัตรู และช้างพัง อีก 500 เชือก สำหรับผู้ตามเสด็จเป็นกองเกียรติยศและอารักขา ตามธรรมดาพระราชาทั้งหลายมักมีศัตรูมาก หมอชีวกโกมารภัจจ์จึงจำเป็นต้องคิดวางแผนอย่าง รอบคอบ โดยจัดให้นางกำนัล 500 คน ปลอมเป็นชาย สวมผ้าโพก คล้องพระขรรค์ที่บ่า ถือดาบและ หอกชัด แล้วให้หญิงเหล่านั้นขึ้นช้างพัง 500 เชือก คอยแวดล้อมพระราชา ส่วนตนเองเสด็จไม่ห่างพระราชา ด้วยหมายใจว่าหากมีอันตรายใดๆ เกิดขึ้น ตนจักถวายชีวิตเพื่อพระราชาได้ก่อนคนอื่นทั้งหมด หมอชีวกโกมารภัจจ์คิดว่า การจัดขบวนอารักขาเป็นหญิงนั้นมีประโยชน์หลายอย่าง ที่สำคัญคือ ตนรู้อยู่เต็มอกว่า พระเจ้าอชาตศัตรูทรงเป็นผู้มากด้วยความระแวง เมื่อเสด็จออกนอกเมืองในเวลาค่ำคืน จึงดูเสมือนหนึ่งล่อ พระองค์ให้ออกไปอยู่ในเงื้อมมือของศัตรูอีกทั้งเงาของภูเขาคิชฌกูฏที่ทอดมาบดบังแสงจันทร์ ทำให้เส้นทาง ประตูเมืองทั้งเล็กและใหญ่รวมกันเกือบร้อยแห่ง” ของกรุงราชคฤห์จะถูกปิดหมด ที่จะเสด็จพระราชดำเนินผ่านนั้นมืดสนิท ความหวาดระแวงภัยย่อมแล่นเข้าเกาะกุมพระทัยของพระเจ้า อชาตศัตรูได้ง่าย แต่ถ้าทรงทราบว่า ข้าราชบริพารที่ห้อมล้อมใกล้ชิดพระองค์ ล้วนเป็นสตรีในวัง ก็จะทรง คลายความหวาดระแวงลง และหากแม้นว่าจะมีเหล่าอริราชศัตรูบุกเข้าจู่โจมขบวนเสด็จจริงหมู่สตรีที่แวดล้อม พระเจ้าอชาตศัตรูเหล่านี้ก็จะเป็นเกราะกำบังอันดีเยี่ยม ด้วยว่า วิสัยของชายชาตินักรบในสมัยนั้นจะ ไม่รังแกหรือทําอันตรายสตรี ในขณะเดียวกัน หมอชีวกโกมารภัจจ์ผู้เป็นพระโสดาบัน แล้วย่อมทราบดีว่า พระเจ้าอชาตศัตรูไม่อาจ บรรลุมรรคผลได้ในชาตินี้เป็นแน่ เพราะถูกผลแห่งอนันตริยกรรมที่ทรงกระทำไปนั้นมาตัดรอน อีกทั้ง พระพุทธเจ้าทั้งหลายย่อมทรงพิจารณาอุปนิสัยแห่งมรรคผลของผู้ฟังก่อน แล้วจึงทรงแสดงธรรม เพราะฉะนั้น จึงควรให้มหาชนได้ตามเสด็จไปด้วย เมื่อมีมหาชนตามเสด็จไปเป็นอันมาก พระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็จักเลือก แสดงธรรมให้สมควรแก่อุปนิสัยแห่งการเข้าถึงธรรมของมหาชนนั้น ถ้าเป็นเช่นนั้นแล้ว พระธรรมเทศนา ของพระพุทธองค์ก็จักเป็นประโยชน์แก่มหาชนทั้งปวงที่ตามเสด็จ คิดดังนี้แล้ว หมอชีวกโกมารภัจจ์จึงให้คนตีกลองป่าวร้องไปทั่วพระนครว่า ในราตรีนั้นพระเจ้า "ช้างเป็นสัตว์ที่มีมากในอินเดียสมัยโบราณ จึงถูกนำมาใช้เป็นยานพาหนะ ทั้งในยามบ้านเมืองปรกติและใช้ในการยุทธ์ สําหรับช้างตัวผู้หรือที่เรียกว่า ช้างพลาย จะใช้ในการศึกสงครามและเป็นยานพาหนะ เพื่อส่งเสริมพระเกียรติในขบวนเสด็จนอก พระราชฐาน สำหรับช้างตัวเมียหรือที่เรียกว่า ช้างพัง นั้น นิยมใช้ในการขนส่งบรรทุกสิ่งของต่างๆ * กรุงราชคฤห์เป็นนครใหญ่ ประกอบด้วยประตูเมืองใหญ่ 32 แห่ง ประตูเล็ก 64 แห่ง - พระไตรปิฎกมหาวิตถารนัย 5,000 กัณฑ์ หน้า 131 28 DOU ชี วิ ต ส ม ณ ะ