การปฏิบัติตนของพระเจ้าอชาตศัตรูต่อเจ้าลัทธิต่าง ๆ : หน้า 54/209

4.5 การปฏิบัติตนของพระเจ้าอชาตศัตรูต่อเจ้าลัทธิต่าง ๆ จากเรื่องราวที่ผ่านมา อาจกล่าวได้ว่าพระเจ้าอชาตศัตรูทรงปรีชาชาญฉลาดมิใช่น้อยเลย เพราะ ทรงสามารถสำนึกผิดในอกุศลกรรมที่ทรงก่อไว้ ไม่ทรงปล่อยพระองค์ให้ถลำลึกลงไปในวังวนแห่งอกุศลกรรม อีกต่อไป แต่ทรงพยายามขวนขวายแสวงหาทางแก้ไข โดยเสด็จไปหาความจริงจากเจ้าลัทธิต่างๆ มี สำนักครูทั้ง 6 ดังกล่าวแล้ว ครั้นพระเจ้าอชาตศัตรูได้ฟังคำสอนของครูทั้ง 6 ก็ทรงมีปรีชาสามารถวินิจฉัยได้ว่า คำสอน ของเจ้าลัทธิแต่ละท่านนั้นไม่น่าเลื่อมใสศรัทธา กล่าวอีกอย่างหนึ่งก็คือ เป็นคำสอนที่เป็น “มิจฉาทิฏฐิ” นั่นเอง แล้วเสด็จลาจากมาโดยอาการสงบ เพราะไม่ทรงปรารถนาจะรุกรานนักบวช การปฏิบัติของพระเจ้าอชาตศัตรูต่อเจ้าลัทธิเหล่านั้น มีข้อสังเกตสำคัญ 2 ประการ คือ 1. ทรงมีวินิจฉัยคำสอนของครูทั้ง 6 ด้วยปรีชาชาญ 2. ไม่ทรงส่งเสริมนักบวชที่ไม่ทรงเลื่อมใสศรัทธา แต่ก็ไม่ทรงรุกราน ข้อสังเกตประการแรกนั้น อาจมีผู้ถามว่า เหตุใดในครั้งที่ทรงเป็นราชกุมารคบหาสมาคมกับพระ เทวทัตอยู่นั้น จึงทรงปฏิบัติราวกับไร้สติปัญญา ทรงกระทำตามคำแนะนำอันชั่วช้าสามานย์ของพระทุศีล เทวทัต อย่างไร้ความละอายต่อบาปเล่า ถ้ายึดหลักธรรมชาติของมนุษย์ปุถุชน หรือผู้ที่ยังมีกิเลส โดยทั่วไปแล้ว อาจตอบคำถามดังกล่าว ได้ว่า พระทัยของเจ้าชายอชาตศัตรูในขณะนั้นมืดมนด้วยอำนาจกิเลส เสมือนหนึ่งผู้ที่ตกอยู่ในห้วงแห่ง ความมืดมิด ขาดแสงสว่าง หาทางออกไม่ได้ สุดแล้วแต่ใครจะฉุดกระชากลากไป กิเลสตัวสำคัญ คือ “ความหลง” ความหลงประการแรกของอชาตศัตรูราชกุมารก็คือ ความ เลื่อมใสในปาฏิหาริย์ของพระเทวทัต จนเชื่ออย่างสุดพระทัยว่า พระเทวทัตนั้นเลิศกว่าใครๆ ในโลกนี้ และ อีกประการหนึ่งก็คือ ทรงหลงเชื่อคำยุยงของพระเทวทัต เพราะทรงเยาว์วัย ขาดความจัดเจนต่อโลก จึง ไม่ทันเล่ห์กลของคนพาล กิเลสสำคัญอีกตัวหนึ่ง คือ “ความโลภ” อชาตศัตรูราชกุมารย่อมมีความโลภเหมือนปุถุชน ทั้งหลายที่ปรารถนาอำนาจครอบครองมหาสมบัติเมื่อความหลงประสานกับความโลภเข้าเต็มอัตรา ตามกลลวงที่พระทุศีลเทวทัตวางแผนไว้ อชาตศัตรูราชกุมารจึงมีสภาพไม่ผิดกับผู้ที่กำลังเดินทางอยู่ใน ความมืดมิด ย่อมหลงไปตามการชักนำของผู้ที่พระองค์ทรงไว้วางพระทัย อย่างไรก็ตาม หลังจากที่พระเจ้าอชาตศัตรูทรงก่ออกุศลกรรมหนักถึงขั้นอนันตริยกรรมแล้ว แม้พระองค์จะได้ครองราชบัลลังก์เป็นผู้มีอำนาจสูงสุดแห่งแคว้นมคธอันยิ่งใหญ่ไพศาล แต่พระองค์ก็ หาได้ทรงมีความสุขสงบอยู่ในอำนาจนั้นไม่ กลับทรงดิ้นรนแสวงหาสัจธรรม ซึ่งเป็นเหตุให้พระองค์ได้เสด็จ บ า ที่ 4 ปั ญ ห า ค้ า ง พ ร ะ ท ย ข อ ง พ ร ะ เ จ้ า อ ช า ต ศั ต รู DOU 43