ความรู้แจ้งโลกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า : หน้า 68/209

จตุบาททวิบาทที่ได้แลเห็น ต่างก็งงงันพากันหยุดนิ่งตะลึงไปหมด ทรงพระดำเนินงามหรือเสด็จไปงาม เช่นนี้ จึงทรงพระนามว่า “สุคโต” 5.4.5 ทรงเป็นผู้รู้แจ้งโลก พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงพระนามว่า โลกวิทู แปลว่า “ผู้รู้แจ้งโลก” คำว่า โลก ในที่นี้มีความหมาย เป็น 2 นัย คือ นัยที่ 1 “โลก” หมายถึงชีวิตร่างกายของเรา ดังที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตรัสว่า “...อาวุโส ในร่างกายซึ่งมีประมาณวาหนึ่ง มีพร้อมทั้งสัญญา พร้อมทั้งใจนี้แล เราบัญญัติโลกไว้ บัญญัติเหตุเกิดโลกไว้ บัญญัติความดับโลกไว้ และบัญญัติ ทาง อันจะให้ถึงความดับโลกไว้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงรู้แจ้งแทงตลอดถึงสภาพอันแท้จริงของชีวิตคนเราว่าต้องมีความแก่เฒ่า เจ็บไข้ได้ป่วย ต้องกระทบกับความเย็น ร้อน หิว กระหาย ประสบกับสิ่งที่ชอบใจบ้าง ไม่ชอบใจบ้าง ทรง บัญญัติเรื่องนี้ว่า “ทุกขอริยสัจ” อริยสัจ” ทรงรู้แจ้งแทงตลอดถึงเหตุแห่งการเกิดของชีวิต ซึ่งทรงบัญญัติว่า “ทุกขสมุทัยอริยสัจ” ทรงรู้แจ้งแทงตลอดถึงการหยุดเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร ซึ่งทรงบัญญัติว่า “ทุกขนิโรธ ทรงรู้แจ้งแทงตลอดถึงวิธีปฏิบัติ เพื่อหยุดการเวียนว่ายตายเกิด ซึ่งทรงบัญญัติว่า “ทุกขนิโรธคามินี อริยสัจ” หรือ “มรรคอริยสัจ” พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเรียก “นิโรธ” ว่า “ที่สุดแห่งโลก” ณ ที่สุดแห่งโลกนั้น ไม่ต้องเกิด ไม่ต้องแก่ ไม่ต้องตาย บุคคลที่ยังไม่ถึงที่สุดแห่งโลก ย่อมไม่สามารถทำที่สุดแห่งทุกข์ได้ ที่สุดแห่งโลก นั้น ไม่สามารถไปถึงได้ด้วยยวดยานใดๆ ทั้งยังไม่ปรากฏว่า มีบุคคลอื่นใดจะพึงทราบ จึงเห็น พึงถึงที่สุด ของโลกเลย แต่พระองค์นั้นทรงทราบชัดด้วยญาณทัสสนะอันเกิดจากการปฏิบัติธรรม และทรงถึงที่สุด แห่งโลกแล้ว ทรงอยู่จบพรหมจรรย์แล้ว ทรงสงบด้วยประการทั้งปวง มิได้ทรงหวังโลกนี้และโลกหน้า อีกเลย เพราะเหตุนี้ พระองค์จึงทรงพระนามว่า “โลกวิทู” คือ “ทรงรู้แจ้งโลก” นัยที่ 2 “โลก” หมายถึงโลก 3 ซึ่งประกอบด้วย 1) สังขารโลก หมายถึง ขันธ์ 5 ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ 1พระวิสุทธิมัคคี เผดจ เล่ม 2 หน้า 576 ขจัดกิเลสอาสวะได้หมดสิ้นแล้ว บทที่ 5 ส ามั ญ ญ ผลเบื้ อ ง ต้ น DOU 57