ข้อปฏิบัติเบื้องต้นของพระภิกษุ : หน้า 83/209

6.2 ข้อปฏิบัติเบื้องต้นของพระภิกษุ เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสถึงแรงจูงใจ และเป้าหมายของการบวชจบลงแล้ว ได้ตรัสต่อไปอีกว่า “เมื่อบวชแล้วสำรวมระวังในพระปาฏิโมกข์ ถึงพร้อมด้วยมรรยาทและโคจร มีปรกติเห็นภัยในโทษแม้เพียงเล็กน้อย สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบททั้งหลาย ประกอบด้วยกายกรรม วจีกรรมที่เป็นกุศล มีอาชีพบริสุทธิ์ ถึงพร้อมด้วยศีล คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะ เป็นผู้สันโดษ” จากพระธรรมเทศนาดังกล่าวแล้วนี้ ย่อมแสดงว่าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมีพระประสงค์จะให้ พระเจ้าอชาตศัตรูทรงทราบว่า ผู้ที่บวชเข้ามาเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนาแล้ว จะต้องปฏิบัติตนอย่างใด บ้าง และจะต้องละเว้นการปฏิบัติอย่างใดบ้าง ซึ่งอาจแยกออกให้เห็นได้ง่าย ดังนี้ 1. สำรวมระวังในพระปาฏิโมกข์ 2. มีอาชีพบริสุทธิ์ 3. ถึงพร้อมด้วยศีล 4. คุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย 5. ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะ 6. เป็นผู้สันโดษ 6.2.1 สำรวมระวังในพระปาฏิโมกข์ “สำรวมระวังในพระปาฏิโมกข์” นี้มีศัพท์บัญญัติในพระพุทธศาสนาว่า “ปาฏิโมกขสังวรศีล” แยกคําศัพท์ออกมาพิจารณาได้ 3 คำ คือ คำที่ 1 “ปาฏิโมกข์” แปลว่า ยังผู้รักษาให้พ้นทุกข์ คำที่ 2 “สังวร” แปลว่า ความสำรวม การระวังปิดกั้นบาปอกุศล คำที่ 3 “ศีล” คำนี้มีคำแปลได้หลายอย่าง เช่น เจตนาในการงดเว้นบาปทั้งปวง ข้อปฏิบัติสำหรับ ควบคุมกาย วาจา ให้ตั้งอยู่ในความดีงาม ความประพฤติที่ดีทางกาย วาจา เป็นต้น แม้จะมีคำแปลแตกต่าง กันก็ตาม แต่โดยความหมายแล้วเหมือนกัน คือ สนับสนุนให้คนประพฤติกุศลกรรม * สามัญญผลสูตร ที. ส. 9/102/83 72 DOU ชี วิ ต ส ม ณ ะ