พระสัมมาสัมพุทธเจ้ากับคำว่า 'ภควา' : หน้า 71/209

5.4.9 ทรงเป็นผู้จำแนกธรรม พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงพระนามว่า “ภควา” ศัพท์คำนี้มีความหมายหลายอย่าง คือ 1) ผู้มีภาคย์ 2) ผู้หักกิเลส 3) ผู้มีภคธรรม 4) ผู้จำแนกธรรม 5) ผู้คบวิหารธรรมฝ่ายดี 6) ผู้คายตัณหาในภพ 1) ผู้มีภาคย์ คำว่า “ภาคย์” แปลว่า โชคดี หรือบุญกุศล ผู้มีภาคย์จึงหมายความว่า พระสัมมา สัมพุทธเจ้าทรงบริบูรณ์ด้วยกุศลธรรม ผลบุญจึงทำให้พระองค์ได้รูปกายที่เปี่ยมด้วยบุญลักษณะครบถ้วน ทรงได้รับความสุขอันประณีต ทั้งฝ่ายโลกียะ และโลกุตตระ ทรงเป็นผู้ประสบแต่โชคดี ด้วยบุญบารมีของ พระองค์ 2) ผู้หักกิเลส หมายความว่า พระองค์ทรงกำจัด ราคะ โทสะ โมหะ ตัณหา อวิชชา ตลอดจน อกุศลธรรมทั้งปวงออกจากพระทัยได้เด็ดขาดแล้ว โดยสรุปก็คือ พระองค์ทรงเป็น ผู้บริสุทธิ์ผ่องใส ปราศจาก อาสวะใดๆ ทั้งสิ้น จึงทรงพระนามว่า “ภควา 3) ผู้มีภคธรรม ศัพท์ว่า “ภคะ” หมายถึง คุณสมบัติ 6 ประการ คือ 1. อิสริยะ ได้แก่ ความเป็นใหญ่ หรือความเป็นเจ้า 2. ธัมมะ ได้แก่ โลกุตตรธรรม หรือเหนือโลก 3. ยศ ได้แก่ ชื่อเสียง 4. สิริ ได้แก่ มิ่งขวัญ หรือความสง่าผ่าเผย 5. กาม ได้แก่ ความสำเร็จตามที่ปรารถนา 6. ปยัตตะ ได้แก่ ความขะมักเขม้น หรือความตั้งใจ ด้วยคุณสมบัติทั้ง 6 ประการนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าย่อมยังประโยชน์ ให้สำเร็จได้ตามปรารถนา ทุกเรื่อง ไม่ว่าจะเป็นประโยชน์ของพระองค์เอง หรือประโยชน์ของผู้อื่น เพราะเหตุนี้พระองค์จึงทรงพระนาม ว่า “ภควา” 4) ผู้จำแนกธรรม หมายความว่า เมื่อพระองค์ได้ตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว พระองค์ 60 DOU ชี วิ ต ส ม ณ ะ