สัมมาทิฏฐิเบื้องต้นและเบื้องสูง : หน้า 17/226

1. สัมมาทิฏฐิเบื้องต้น สัมมาทิฏฐิเบื้องต้นที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ เป็นเรื่องที่ชาวโลกทุกคน ต้องเข้าใจให้ถูกต้อง มี 10 ประการ คือ 1. ทานที่ให้แล้วมีผล (หมายถึงการให้ในระดับแบ่งปันกัน) 2. ยัญที่บูชาแล้วมีผล (หมายถึงการให้ในระดับสงเคราะห์กัน) 3. การเซ่นสรวงมีผล (หมายถึงการบูชาบุคคลที่ควรบูชามีผลดีจริง) 4. ผลคือวิบากของกรรมที่ทำดีและทำชั่วมี (กฎแห่งกรรมมีจริง) 5. โลกนี้มี (หมายถึงความเชื่อเรื่องผลกรรมข้ามชาติมีจริง) 6. โลกหน้ามี (หมายถึงความเชื่อเรื่องการเวียนว่ายตายเกิด) 7. มารดามี (หมายถึงมีบุญคุณ) 8. บิดามี (หมายถึงมีบุญคุณ) 9. สัตว์ที่เป็นโอปปาติกะมีจริง (สัตว์ที่ผุดขึ้นเกิดแล้วโตทันทีมีจริง) 10. ในโลกนี้มีสมณพราหมณ์ผู้ประพฤติดีปฏิบัติชอบซึ่งประกาศโลกนี้โลกหน้าให้แจ่มแจ้ง เพราะรู้ยิ่งด้วยตนเองมีอยู่ (พระอรหันต์ผู้หมดกิเลสได้ด้วยตนเองมีจริง) 2. สัมมาทิฏฐิเบื้องสูง สัมมาทิฏฐิเบื้องสูง มี 4 ประการ คือ 1. ความรู้ในทุกข์ 2. ความรู้ในทุกขสมุทัย (เหตุให้เกิดทุกข์) 3. ความรู้ในทุกขนิโรธ (ความดับทุกข์) 4. ความรู้ในทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา (ทางดับทุกข์) สัมมาทิฏฐิเบื้องสูงนี้เกิดขึ้นจากการมีสัมมาทิฏฐิเบื้องต้นเป็นพื้นฐานมาก่อน จากนั้น จะต้องผ่านการทำสมาธิจนเห็นผลแห่งการปฏิบัติมาในระดับหนึ่งจึงจะเกิดความเข้าใจแตกฉานได้ ซึ่งจะยังไม่ขยายความในที่นี้ แต่จะมุ่งไปที่สัมมาทิฏฐิเบื้องต้นก่อนเป็นอันดับแรก สัมมาทิฏฐิเบื้องต้นทั้ง 10 ประการดังกล่าว ข้อที่เป็นพื้นฐานสำคัญต่อทุกชีวิต มาก ที่สุด คือข้อที่ 4 ได้แก่ ความเชื่อเรื่องกฎแห่งกรรม ที่ว่าใครทำกรรมดี ย่อมได้รับผลดีใครทำกรรมชั่ว ย่อมได้รับผลชั่วจากสิ่งที่ตนเองทำไว้ มหาจัตตารีสกสูตร, มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์, มก. เล่ม 22 ข้อ 256 หน้า 342. * วิภังคสูตร, สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค, มก. เล่ม 30 ข้อ 34 หน้า 24. มหาจัตตารีสกสูตร, มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์, มก. เล่ม 22 ข้อ 257 หน้า 342. 6 DOU บ ท ที่ 1 ค ว า ม สั ม พั น ธ์ ข อ ง ม นุ ษ ย์ กับ วิถี ชี วิ ต