วิบากสัญลักษณ์และปัญจมีตัปปุริสสะ : หน้า 46/278

๒๒ วิบากสัญลักษณ์ ๔. ปัญจมีตัปปุริสสะ อู อคุญฺหา ภิ = อุตคิญฺภัย = ไฟ แ๙ อู พนฺหนา มุตโต = พนฺหนามุตโต (สดโต) : สัตว์พันธ์แล้วจากเครื่องผู๙ จริวติปุริสะ อู เสฏฐีโน ปุตฺโต = เสฎฐูปฏิทิน: บุตรของเศรษฐี ฯ อู อฏคุสินฺโส ขนฺโษ = อ鎹คุກขนฺโษ : ทองแห่งไฟ ฯ สัตตติปุริสะ อู รูป สัญญา = รูปสัญญา : ความสำคัญในรูป ฯ อู สีลาณ ทุกฺขา = สีลารุกขา : ทุกข์ในสงสาร ฯ อู คาม อาวาส = คามาวาส : วัดใกล้บ้าน ฯ สมาทิเมมี น สํหัษับิฏฺษะ สมาทิเอกอย่างหนึ่ง ซึ่ง "น" ปฏิสนธิ เนียมว่า "มิโข" เรียกว่า "อุยติปุริสะ" ปาง เรียกว่า "น" บุตพนฺหนํรายการสมาท ฯ ฯ วิธีเข้าสมาส ถ้าถีพที่อยูหลัง "น" ชินันด้วยผิวะนิฺยะ คือผิวะบัณฑิตนะชินหน้า ให้เปลง น เป็น ๑ เช่น น พรุทฺ ทุนโนา = พุทธาทันฺโณ (อย่ ชินัน นี้) มิไช่พระอริโยน, น วาสโล = อาวโล (อย่ ชินัน นี้) มิใช่ คนด๋อย เป็นต้น ถ้ามีศัพท์ที่อยูหลัง "น" ชินันด้วยสระ คือมีจะึ้นหน้า ให้เปลง "น" เป็น "อน" เช่น น อยฺสุ = อนุโล (อย่ ชุตฺค โณ, ตัรนี้) มิใช่ว่า, น อริโย = อรโย (อย่ ชิน ชันนี้) มิใช่ พระอริโย, เป็นต้น และ น ปฏิสนธิในสมานั้นเปลอก น บพนฺหนุพุทธิกล่าวคือ "น" ในที่นี้ปฏิสนธิว่า "มี" และ "น" มีสิงอยู่ในผู้พันปฏิธาน ปฏิเสทคุณและกิริยา ที่ปลาว่า "ไม่มี" เช่น ไม่มีบุตร เป็นต้น อันธิ ตัปปุริสสมาทิแตกต่างจากมหารามสมาท คือ กัมมารยสมามีบริัติแตกและจะแตกกันบมาตหนึ่ง เป็นอิเลสมะ หรือเป็นวิเลสะแงลักษณะส่วนตุปูรณสมานิวิภาคิดและจะไม่สมบัน