วิทยฐานะแห่งชาติ : หน้า 218/278

วิทยฐานะแห่งชาติ อย่างใดอย่างหนึ่งเท่านั้นย่อมไม่ได้ เพราะลำพังสะเเองจะสามารถออกเสียงได้ตามคำผัน แต่อย่าผู้นั้นไม่อาจแสดงเสียงเป็นอย่างเดียวกันหมด ไม่สามารถสื่อความหมายได้อย่างชัดเจน ตัวอย่างเช่น คำว่า “พ่อนะ” ถ้าผู้เผือนะไม่อ่ำ คำเสียงจะเป็นค่า ๓ อย่างเช่นกันคำว่า “ซ่อเอ” แต่คำผู้นะคือ “พง, ม, ” เข้าไปอ่ำ จึงออกคำเสียงได้อย่างชัดเจนว่า “พ่อแม่” เป็นดังนั้น ส่วนผู้นะในบรรดาพยัญชนะ ๓๓ ตัวดังกล่าวจัดเป็น ๒ พวก คือ วรรณะ ๑ วรรว ๑ กล่าวคือ ที่เป็นพวก ๙ กันตามฐานะ เช่นเดียวกับ “วรรล” ส่วนที่ไม่เป็นพวกเป็นหน่วยตามฐานะเกิด เรียกว่า “วรรล” ในพยัญชนะวรรณะ ท่านยังจัดออกไปเป็นวรรลได้อีก ๕ วรรล มีวรรคร ๕ ตัว เรียกว่า คำมง ๔ ตัวนี้ เรียกว่า ค วรรล ฉนธมญ ๔ ตัวนี้ เรียกว่า อ วรรล อุตัวตน ๔ ตัวนี้ เรียกว่า อ วรรล ดถกถน ๔ ตัวนี้ เรียกว่า ต วรรล ป มพ กาม ๔ ตัวนี้ เรียกว่า ป วรรล ส่วนพยัญชนะอีก ๕ ตัวคือ ย ร ส พ ห แสดงตัวมีฐานรากเดียวกัน ไม่เกิดร่วมฐานรากเดียวกัน จึงจัดเป็น “วรรล” แปลว่า ไม่เป็นพวกกันตามฐานรากที่เกิด นอกจากนี้ พยัญชนะ คือ “ ” (อิ) เรียกว่า “นิคติค” บ่ง เรียกว่า “อนุสร” บ่ง นิคิดติ ค แปลว่า “กดสะระ” คอ กเสียงหรือกดกรน คือ กดอวัยวะที่ทำเสียง เวลาที่จะกล่าวไม่ต้องอ้าปากเกินกว่าปกติ เหมือนที่ยามระส่วนคำว่า อนสาสา แปลว่า “ไปตาม” กล่าวคือ พยัญชนะ คือ “อง” นี้ต้องไปตามหลังสมะเป็นระยะ คือ “อ อุ อุ” เสมอ เช่น อง เสถีย อากสัน เป็นต้น พยัญชนะ