การวิคระสมาสในพุทธศาสนา : หน้า 86/278

คำว่า “นิสุปปรปรินิสดาโร อ. สระอันเต็มรอบแล้วด้วยดอกอุบเมีย” เป็น วิสสนบุพพนบ กัมมารายสมาฯ มี วิสสนบุพพนบ กัมมารายสมาฯ และ ดติยคัปปริสสมาฯ เป็นท้อง มีวิคระหว้า วิบพ.กัมม. นิสิ อุปปลี = นิสิปลปลี ด้ด. ดับ นิสิปลปลาย ปริมาณโก = นิสิปลปลปริษณโก (สโร) นิสิปลปรินิสดาโร (นิสิ-อุปปลี-ปรินิสดา-สร) พัทธ์นี้ แปลออกพัทธ์หลัง ไปหาดัพหน้า คือ สร อ.สระ ปริมาณู อันเต็มรอบแล้ว อุปปล ดอกอุบ เมิด เขียว แต่เวลาตั้งวิคระหะ ต้องวิคระหาทำลำดับคำปล คือ นำ นิสิ กับ อุปปล มาต่อกันเป็น นิสิปล ก่อน แล้วนำ นิสิปล ไปต่อกับ ปริมาณ เป็น นิสิปลปริมาณ แล้วกัน นิสิปลปริมาณ ไปต่อกับ สร เป็น นิสิปปลปิณสมฯ ตาม ลำดับศัพท์หน้าไปหาดัพหลังอย่างนี้ คำว่า “นิสิสารภิกขุสมาสุปลิวโร (สุตก) มัณฑลแห่งภิกษุมุจอสะสังแล้ว เป็นบริวาร” เป็น นิสิสุดยำบริกทรพุทธพิมาส มี นิสิสุดยิกราณพุทธพิมาส, วิสสนบุพพนบ กัมมารายสมาฯ, องค์คุณปริสสมาฯ เป็นท้อง มีวิคระหว้า ๙. ณ. ดุก. ยินดา อาสวา เยส เต = ยินดาสา (ภิญญา) ๒. วิบพ.กัมม. ยินดาสาภิญญา = ยินดาสถานภิญญา ๓. ณ. ดับ. ยินดาสาญัญญุ่ม สุนทิ = ยินดาสภิกขุณคูณสุดา = ยินดาสภิกขุณสูงสุดู ๔. ณ. ดุก ยินดาสาวิกุสูงสุด ปริวาร ยูล สะ = ยินดาสภิกขุ-สุตา สูงสุดวริภาโร (สุตกา) อันนี้ ในการตั้งวิคระเหี่ยวของสมาธิทุกลักษณะ จะต้องบอกชื่อสมาสใหญ่ ก่อน แล้วบอกชื่อสมาสที่เป็นท้องไปโดยลำดับ แต่เวลั่งตั้งวิคระหะจะต้องตั้งวิคระหะ สมาสท้องไปหาสมาสใหญ่เป็นสมาสสุดท้าย ๒. สมาสใหญ่ คือ คัพท์ที่หน้า สมาสท้อง คือ คัพท์ที่ต่อกันอยู่หลัง สมาสท้องลักษณะนี้ จะตรงกันข้ามกับสมาสท้องลักษณะที่ ๑ คือ สมาสท้อง ลักษณะที่ ๑ จะตั้งวิคระหะจากศัพท์หน้าไปหาศัพท์หลัง แต่สมาสท้องลักษณะนี้ ๒