วิภาคศัพท์ และองค์ประกอบทางภาษา : หน้า 176/278

13. วิภาคศัพท์ วิภาคศัพท์นี้มีปัจจัย 2 ตัว คือ ธาตุ โสโกล(แอเกน) "วิภาค ศัพท์" ซึ่งแปลว่า "แจก จำแนก ส่วน" เมื่อเสร็จรูปแล้วเป็นอัษฎศัพท์ เป็น "อ สิงค์" คอจะนำไปแจกด้วยวิภาคตั้ง 9 ไม่ได้ เพราะเป็นตรีวิเคราะห์ตั้งนั้น มีหลักควรจำดังนี้ (1) ธาตุ คือเฉพาะปัจจัยชั้นเท่านั้น ถ้างใน เอก ศัพท์ ให้ตั้งวิเคราะห์เป็นเอกวาจาจะตั้งแต่ ตรี ไป ถึงตั้ง วิภาค xเป็นพวงรวมประกอบด้วยกายวาจิต มีคำแปลว่า "โดยส่วน..." ดังตัวอย่างเช่น อ. เอกน ค วิภาคน เอกา ฯ คำแปล โดยส่วนเดียว ชื่อเอกก ฯ อ. ทวิวิ วิภาคเค ทีวีว ฯ คำแปล โดยส่วน ท. 2 องค์วิชาร. เอกน ธ. 2 องค์วิชา. ตอน ธา. ศัพท์ว่า นับตามว่า "วิทย์ ศัพท์" ควรตั้งให้ วิภาคนี้ก็เป็นคำศัพท์ต่อเข้ากับปัจจัยฉบับหน้าเหมือนกัน แต่ตั้งแต่ได้จ่าย เพราะ วิกษ์ นำหน้า 5 อธษะเสมอ เช่น เอกวิภา ทวิวิรา ปูจวิรา สตูววิรา แปลว่า มืออย่างเดียว, มี 2 อย่าง, มี 5 อย่าง, มี 8 อย่าง, เป็นต้นและ วิภี ศัพท์ แจกตามวัดตั้ง 7 ใน 3 สีงให้ ส่วน ธา ปัจจัยเมื่อประกอบเข้าแล้วก็ย่อมปรากฏว่า เช่น เอกสร ฌ ณ สตูวรา เป็นคั่น แต่เป็นดีย์วาครัดอย่างเดียว แปลว่า โดย, ส่วน ตามวรรณะนั้น ๆ (2) โส ปัจจัย ไงอัตนามศัพท์ เวลามีวิเคราะห์นานนาน และวิภาค ศัพท์ ต้องประกอบ นา ตีวิตวัดเลมอ มีคำแปลว่า"โดยความจำแนกโดย..." ตัวอย่างเช่น อ. ปเทน วิภาคน ปกโล ฯ คำแปล โดยความจำแนก โดยบก ชื่อปกโล ฯ อ. สดเทน วิภาคน สดตโล ฯ คำแปล โดยความจำแนก โดยสูตร รึสดตโล ฯ อ. ริเลน วิภาคน ทีตโล ฯ คำแปล โดยความจำแนก โดยส่วนยาว ชื่อทินโล ฯ