ข้อความต้นฉบับในหน้า
มงคลที่ ๑
คนพาล คือใคร?
คนพาล คือคนที่มีใจขุ่นมัวเป็นปกติ เป็นผลให้มีความเห็นผิด ยิ้มถ่อยผิดๆ และมีนิสัยเสีย คือไม่รู้อะไร อะไรๆ อะไรๆ อะไรไม่ควร เขน บนติทัินว่า “เหล่า” เป็นของไม่ดี ทำให้ขาดสติ นำความเสื่อมมาให้นานปีมา แต่คนพาลกลับเห็นว่า “เหล่า” เป็นของประเสริฐ เป็นเครื่องกระชับมิตร หรือบนติทัินว่า “การเล่นไฟ” เป็นความคิดเห็น เป็นปากทาง หรือเป็นสัญลักษณ์แห่งความฉิบหาย แต่คนพาลกลับเห็นว่า “การเล่นไฟ” เป็นสิ่งดีทำให้พลิดเพลิน เป็นการฝึกสมองซ่อมวิชาคำนวณ ดังนี้เป็นต้น
คนพาลมีลักษณะเป็นคนเหมือนกันกับเรา คือลีร่างกายประกอบด้วยเลือดเนื้อ เช่นเดียวกับเรา และอาจมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับเราได้ เช่น เป็นญาติพี่น้องสามีภรรยา คู่อาจารย์ ฯลฯ อาจเป็นผู้มีการศึกษาสูง อาจมีตำแหน่งหน้าที่ กรงงานสูง อาจมีสมัครพรรพวกพวกมาก ๆ แต่ไม่ว่าจะเป็นอะไร มีความสัมพันธ์กับเราหรือไม่ ตั้งชื่อว่าพาลแล้ว ถึงแม้จะมีความรู้มีความสามารถ ก็ไม่ใช้ความรู้ความสามารถในทางที่ถูกที่ควร เพราะเขาแสดงความดี เหมือนคนไข้แสดงต่อหน้าเนี้น
ลักษณะของคนพาล
เนื่องจากคนพาลมีใจขุ่นมัวอยู่เสมอ ทำให้ไม่สามารถควบคุมใจให้อยู่ในทางที่ถูกต้องได้ คนพาลจึงมีลักษณะริตผิดจากคนทั้งหลาย 3 ประการ คือ
1. ชอบคิดชั่วเป็นปกติ ได้แก้ คิดจะโมบอยากได้ในทางทรุจิร คิดพยายามป้องร้าย คิดเห็นผิดเป็นขอ ฯลฯ
2. ชอบพูดชั่วเป็นปกติ ได้แก้ พูดจา พูดคำหยาบ พูดส่อเสียดยุยง พูดเฉพาะเจาะ ฯลฯ