ธรรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 302/433

๒๒๗ ในพระพุทธศาสนา คำว่า “ธรรม” มีความหมายกว้างๆ อยู่ ๒ ประการ คือ ๑. ธรรม หมายถึง ความจริงตามธรรมชาติ เช่น คนเราต้องเกิด ต้องเจ็บ ต้องตาย นี่เป็นธรรมมะคือความเป็นจริงตามธรรมชาติ ๒. ธรรม หมายถึง ความดีความถูกต้อง เช่น การให้ทานเป็นความดี การรักษาศีล มีเมตตากรุณา เป็นความดี ความตั้งใจถูกต้องดีต่อพ่อแม่ เป็นความดี ‘ครปฏิบัติสิ่งเหล่านี้เรียกว่า ปฏิบัติธรรม การสนทนาธรรมที่ถูกต้อง จึงหมายถึง การสนทนาให้รู้ว่าสิ่งใดเป็นอุณฺจธรรมความชั่ว จะได้ละเว้นเสีย สิ่งใดเป็นกุศลธรรมความดี จะได้ตั้งใจทำให้มาก และสิ่งใดเป็นอัพยากตรธรรม คือความจริงตามธรรมชาติ ไม่ดีไม่ชั่วก็ท่านทุกประการ จะได้ไม่ได้หลงเข้าใจผิดให้เกิดทุกข์ ความยากในการสนทนาธรรม การสนทนาธรรม หรือที่เรียกกันง่ายๆ ว่า คุยธรรมะ นั้นฝืนๆ ก็ไม่น่ายาก ก็เหมือนคนมาคุยกันตามธรรมดานั้นแหละ เราก็คุยกันออกไปเพียงแต่เรื่องที่คุยเป็นเรื่องธรรมะเท่านั้น แต่ตามความเป็นจริงแล้ว ผู้ที่คุยเบาใน การสนทนาธรรม พูดคุยธรรมะกันได้ไม่นาน ก็มีเรื่องวงแตกกันอยู่บ่อยๆ พอพูดนิยายเหล่าอธิษฐานะกัน พอบอกนิยายนายทายพรึบไปบอก เพราะไมแตกมา ลูกบอกบาปเพราะรู้ว่ามันจะต้องตายก็ตายยิ่งไปกินยาถึง ไงกันไปเลี้ยงกันมาไม่ด้ำ พอคำเป็นลูกซอไล่งเสียงรอบบ้าน อย่างนี้ก็มี นี่ก็เพราะดูเบาใน การสนทนาธรรม ความยากในการสนทนาธรรมนี้เป็นเพราะ ๑. ศุษณาณต้องพูดธรรมะเป็น คือเมื่อเข้าใจอย่างไรก็สามารถถ่ายทอดเป็นคำพูดให้เขาเข้าใจตามนั้นได้ด้วย โดยยึดหลักการพูดในมงคลที่ ๑๐ มีว่าลูกชิดเป็นบรรทัดฐาน จะได้ไม่เกิดการแตกแถวเข้าใจผิดกัน คือ