ความเป็นธรรมในสังคม : หน้า 164/433

ประพฤติดีธรรม ๑๓๑ เพราะขาดความเป็นธรรม บ้านเมืองจึงเกิดวิบัติรุนแรง เพราะขาดความเป็นธรรม ลงครามระหว่างประเทศจึงเกิดขึ้น ความเป็นธรรม คือการกระทำที่ชอบด้วยเหตุผล เป็นสิ่งจำเป็น สำหรับทุกหนทุกแห่ง มีบางคนเขาอาจว่า ความเป็นธรรมก็คือความยุติธรรม เป็นเรื่องมาจากผู้ใหญ่ ผู้ใหญ่เป็นผู้ให้ ตนเป็นผู้รับ ความเข้าใจเช่นนี้ อันที่จริงความเป็นธรรมเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนจะต้องให้กัน เราจำต้องฝึกตนเองให้เป็นคนที่ปฏิบัติด้วยเหตุผล มีความเป็นธรรมไม่ลำเอียงเพราะอคติ ๕ ประการ ดังต่อไปนี้ ๑. ไม่ลำเอียงเพราะรัก เช่น ถึงจะรักนาย ก มากเพียงใดก็ตาม แต่ถ้าไม่มีผลงานดีเด่นก็ต้องยกย่องคนอื่นที่มีความสามารถดีกว่าขึ้นมา ไม่เห็นแก่หน้าข้ออ้างว่ากลัวไม่เป็นคนโลก ไม่รักทรัพย์ผมบังควรตามยอมเสียความเป็นธรรม ๒. ไม่ลำเอียงเพราะชัง คือถึงจะเกลียดหรือไม่ชอบใครเป็นการส่วนตัว ก็ไม่นำมาปกปิดงานซึ่งเป็นเรื่องส่วนรวม หากเขาทำความดีถือปูนบำเหน็จรางวัลให้เช่นเดียวกับคนอื่น ไม่เลือกที่รักมักที่ชัง ๓. ไม่ลำเอียงเพราะหลง คือเป็นคนมีปัญหา หุทุกว่างไกล คู่ท่านคน ไม่งัง ใคร ๆ ไม่สามารถหลอกลวงได้ ไม่เป็นผู้ใหญ่ชนิดลงโทษผู้อื่นโดยที่ไม่ได้ไตสวนความผิดให้ชัดเจนก่อน เป็นต้น ๔. ไม่ลำเอียงเพราะกลัว คือจิตอาจหาญไม่หวั่นไหว ไม่เกรงต่ออิทธิพลมีใด ๆ ถึงจะถูกข่าวร้ายก็ไม่ยอมเสียความเป็นธรรม เพราะมีความรักธรรมยิ่งกว่าชีวิต คุณสมบัติทั้ง ๕ ประการนี้ คนทุกคนจึงเป็นต้องมี มีฉะนั้นโลกนี้ก็จะนุ่ง โดยเฉพาะผู้นำทุกท่านจะต้องปลูกฝังคุณสมบัติด้านนี้ ให้เกิดขึ้นในใจตนเองเต็มเปี่ยม เพื่อไม่ให้เป็นที่ดินให้ในภายหลัง