มงคลที่ ๑: การพูดและการฟังอย่างฉลาด : หน้า 111/433

มงคลที่ ๑ เพราะผู้ฟังอาจรับไม่ได้ ถ้อยคำที่กล่าวด้วยท่านุมัน แม่เพียงประโยคเดียว อาจทำให้เกิดความเสียหายร้ายแรงอย่างไม่อาจประมาณได้ ๕.พูดถูกกาลเทศะ แม้ใชคำพูดดี เป็นคำจริง เป็นคำสภาพ เป็นคำพูด ที่มีประโยชน์ และพูดด้วยจิตที่เมตตา แต่ถ้าพูดจะแยะ ไม่มีถูกกาลเทศะ ผู้ฟังยังไม่พร้อมที่จะรับแล้ว จะก่อให้เกิดผลเสียได้ เช่น จะกลายเป็นประจาน หรือจับผิดกันไป - พูดถูกเวลา (กาล) คือรู้ว่าเวลาไหนควรพูด เวลาไหนยังไม่ควรพูด ควรรอจนกว่าจะถึงเวลานั้นโดยควรพูดนานเท่าไร ต้องคาดผลที่จะเกิดขึ้นไว้ด้วย - พูดถูกสถานที่ (เทคะ) คือรู้ว่าในสถานที่เช่นไร เหตุการณ์เป็นอย่างไร เหตุการณ์แวดล้อม เช่นไรจึงควรจะพูด หากพูดออกไปแล้วจะมีผลดีหรือผลเสียอย่างไร เช่น มีความหวังดีอยากเตือนเพื่อนไม่ให้ดีเล่า แต่ไปเตือนขณะเพื่อนกำลังเมาอยู่ในหมู่เพื่อนฝูงให้เขาเสียหน้า อย่างนี้ออกจากเขาจะไม่ฟัง แล้ว เราเองอาจเจ็บตัวได้ “คนฉลาดไม่ใช่เป็นแต่พูดเท่านั้น ต้องนึ่งเป็นด้วย คนที่พูดเป็นนั้น ต้องรู้ในสิ่งที่ไม่ควรพูดให้นิ่งกว่าสิ่งที่ควรพูด” หลัก : ของ ทุตต ที่ดี ( ทุตต สันติ ) ๑. ยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ไม่ด่วนปฏิเสธ ๒. เมื่อถึงควรพูดสามารถทำให้ผู้อื่นฟัง ๓. รู้จักกำหนดขอบเขตของการพูดให้กะทัดรัด ๔. จำเนื้อความทั้งหมดที่จะพูด ๕. เข้าใจเนื้อความทั้งหมดโดยละเอียดตามความเป็นจริง ๖. ทำให้ผู้อื่นเข้าใจตามได้ ๗. ลดในการพูดที่เป็นประโยชน์และมีประโยชน์ ๘. ไม่พูดจนเกิดการทะเลาะวิวาท