ข้อความต้นฉบับในหน้า
กรรมก็ตาม แต่ไม่มีโอกาสให้ผล เนื่องจากมีกรรมอื่นที่มีกำลังแรงมากกว่ามาให้ผลก่อน จึงกลายเป็นกรรม
ที่หมดประสิทธิภาพที่จะให้ผลทันทีไม่ว่าจะเป็นอโหสิกรรมฝ่ายกุศลกรรมหรืออกุศลกรรมก็ตาม
ดังนั้น เมื่อศึกษาการให้ผลของกรรมแล้ว จะเห็นว่าการให้ผลของกรรมมีความซับซ้อนมาก ซึ่ง
เป็นการยากมากที่บุคคลทั่วไปจะเข้าใจได้ง่าย และด้วยเหตุที่ไม่ค่อยเข้าใจเรื่องการให้ผลของกรรม จึง
กระทั่งเกิด
ทำให้เกิดความคิดเปรียบเทียบแล้วก็น้อยใจในโชคชะตาชีวิตของตนที่เกิดมามีชีวิตที่ลำบาก
การประชดประชันชีวิตคิดว่า “ทำดีไม่ได้ดี” ซึ่งการคิดเช่นนี้ถือว่าเป็นความคิดที่ผิดและเป็นอันตรายกับชีวิต
เพราะในความเป็นจริงนั้นกรรมไม่ได้สูญหายไปไหนแต่กำลังรอการให้ผลอยู่กับทุกการกระทำที่บุคคลกระทำขึ้น
จากการที่ได้ศึกษาเรื่องของกรรมในแต่ละหมวดที่ผ่านมาตั้งแต่ในบทที่ 3 จนกระทั่งมาถึงบทนี้
จะเห็นว่ากรรมไม่ได้สูญหายไปไหน แต่กำลังทำงานอยู่ตลอดเวลา ซึ่งกรรมแต่ละหมวดก็มีหน้าที่ มีลำดับ
และมีระยะเวลาในการให้ผลที่ชัดเจน เปรียบเหมือนการปลูกต้นไม้ที่กว่าต้นไม้ชนิดนั้นๆ ที่ปลูกขึ้นมาจะ
เจริญเติบโตขึ้นมาให้ร่มเงา แผ่กิ่งก้านสาขาได้นั้นต้องใช้เวลาในการเจริญเติบโตเป็นเดือนเป็นปีกรรมก็เช่นกัน
มีหน้าที่ มีลำดับและมีระยะเวลาในการให้ผลแก่บุคคลที่กระทำอกุศลกรรมหรือกุศลกรรมให้ได้รับทุกข์หรือ
สุขอย่างแน่นอน ไม่มีใครสามารถที่จะหนีกรรมที่ตนกระทำไว้ได้ ดังเช่นที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า
“น อนุตลิกเข น สมุททม เฌ
น ปพฺพทานํ วิว ปริสฺส
น วิชชเต โส ชคติปฺปเทโส
ยตรฏฐิโต มุจฺเจยฺย ปาปกมมา
บุคคลที่ทำกรรมชั่วไว้ หนีไปแล้วในอากาศ ก็ไม่พึงพ้นจากกรรมชั่วได้
หนีไปในท่ามกลางมหาสมุทร ก็ไม่พึงพ้นจากกรรมชั่วได้ หนีเข้าไปสู่ซอก
แห่งภูเขา ก็ไม่พึงพ้นจากกรรมชั่วได้ (เพราะ) เขาอยู่แล้วในประเทศแห่ง
แผ่นดินใด จึงพ้นจากกรรมชั่วได้ ประเทศแห่งแผ่นดินนั้น หามีอยู่ไม่
เพราะฉะนั้น เมื่อได้อัตภาพเป็นมนุษย์ ซึ่งเป็นอัตภาพที่เหมาะสมที่สุดในการสร้างความดี จึงไม่
ควรน้อยใจในโชคชะตาที่ตนเองได้รับในปัจจุบัน แต่ควรที่จะหมั่นสั่งสมบุญทุกๆ บุญอย่างสม่ำเสมอต่อ
เนื่องไปจนตลอดชีวิต ละบาปอกุศลทุกชนิด และทำใจของตนให้ผ่องใสอยู่ตลอดเวลา เมื่อใดบุญกุศลที่
กระทำเอาไว้ได้ช่องสบโอกาสในการให้ผล ก็จะทำให้ชีวิตของเราได้รับแต่ความสุขความเจริญยิ่งๆ ขึ้นไป
ถึงแม้จะได้ทำบาปอกุศลมาในอดีตก็ตาม บาปอกุศลนี้ก็จะไม่มีโอกาสในการให้ผลอีกต่อไป
เรื่องชน 3 คน, อรรถกถาขุททกนิกาย คาถาธรรมบท, มก. เล่ม 42 หน้า 54
116 DOU ก ก แ ห่ ง ก ร ร ม