พระเทวทัตและโลหิตุปบาท : หน้า 91/214

ฟกช้ำและห้อพระโลหิตเท่านั้น ซึ่งเพียงเท่านี้ผู้กระทำหรือผู้เป็นต้นเหตุให้พระพุทธองค์ห้อพระโลหิต ก็ ถือว่าต้องอนันตริยกรรมแล้ว กรณีศึกษาจากพระไตรปิฎก เรื่องพระเทวทัตทำโลหิตุปบาท พระเทวทัตได้ผูกเวรกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามาหลายแสนชาติจนถึงชาติปัจจุบัน โดยในสมัย พุทธกาล เทวทัตราชกุมารมีความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามากถึงกับทูลขอบรรพชาอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ภายหลังบำเพ็ญสมณธรรมจนได้โลกียฤทธิ์ แต่ด้วยกรรมที่ได้ผูกเวรกันเอาไว้มาส่งผล จึงทำให้พระเทวทัต มีความปรารถนาจะบริหารการคณะสงฆ์แทนพระพุทธองค์ คราวหนึ่งหลังจากที่ทำให้อชาตศัตรูกุมารเลื่อมใสในตนแล้ว ก็ได้ปีนขึ้นไปบนภูเขา โดยเลือกหิน ก้อนใหญ่เท่าเรือนยอดก้อนหนึ่ง แล้วนั่งจดจ้องคอยให้พระพุทธองค์เสด็จมา เมื่อพระพุทธองค์เสด็จผ่าน มาก็ได้ผลักก้อนหินลงมาทันทีหมายจะปลงพระชนม์ เมื่อก้อนหินตกลงมาใกล้จะถึงพระองค์ ก็พลันบังเกิด มีศิลาใหญ่ 2 ก้อนผุดขึ้นมาจากปฐพี น้อมยอดเข้าหากันมาขวางกั้นทำให้ก้อนหินใหญ่นั้นหยุดในทันที ก้อนหินใหญ่นั้นได้แตกออกเป็นสะเก็ดกระจาย มีสะเก็ดหินชิ้นหนึ่งกระเด็นมาถูกปลายพระบาทของพระ สัมมาสัมพุทธเจ้า จึงทำให้พระพุทธองค์ห้อพระโลหิต ดังนั้น พระเทวทัตจึงได้รับกรรมหนักขั้นโลหิตุปบาทต้องรับผลอนันตริยกรรม ต่อมาหมอชีวก โกมารภัจจ์ทำการผ่าพระฉวีวรรณ บริเวณที่ถูกสะเก็ดหินออกด้วยมีด รีดเอาพระโลหิตร้ายออกจากพระบาท การกระทำของหมอชีวกไม่จัดเป็นโลหิตุปบาท ไม่ต้องรับผลอนันตริยกรรม เพราะหมอชีวกมีกุศลเจตนา ต้องการถวายการรักษาพระพุทธองค์ 2.5 สังฆเภท สังฆเภท คือ การกระทำที่ทำให้พระภิกษุแตกกัน ซึ่งการทำให้สงฆ์แตกกันที่เป็นอนันตริยกรรมนั้น ผู้กระทำจะต้องเป็นพระภิกษุเท่านั้น หากเป็นผู้อื่นที่ไม่ใช่พระภิกษุ เช่น สามเณรหรือคฤหัสถ์ ก็ไม่จัดเป็น อนันตริยกรรม เป็นแต่เพียงได้สร้างกรรมหนักที่มีกำลังน้อยกว่าการที่พระภิกษุทำให้สงฆ์แตกกัน พระภิกษุผู้กระทำสังฆเภทนั้น ต้องกระทำพร้อมด้วยเหตุ 5 ประการ ความเป็นสังฆเภทจึงจะสมบูรณ์ หากว่ากระทำไม่ครบเหตุ 5 ประการแล้ว ถึงแม้ว่าจะยุยงส่งเสริมให้ภิกษุทั้งหลายระส่ำระสายปั่นป่วน วิวาทสบประมาทกัน ด่าว่าโบยตีกัน ไม่พอใจกัน ไม่เข้าหน้าเข้าตากัน ต่างก็หันหน้าไปรูปละทิศละทาง ลักษณะอย่างนี้ ถือว่าเป็นอกุศลกรรม แต่ยังไม่เป็นสังฆเภท เนื่องจากสังฆเภทจะสมบูรณ์ได้ก็ต่อเมื่อ พระเทวทัตทำโลหิตุปบาท, พระวินัยปิฎก จุลวรรค, มก. เล่ม 9 หน้า 293 บ ท ที 4 ก ร ร ม ห ม ว ด ที่ 2 ก ร ร ม ใ ห้ ผ ล ต า ม ลำดับ DOU 81