การสังเกตเพื่อการปฏิบัติธรรมที่มีประสิทธิภาพ : หน้า 20/272

การหมันสังเกตจะพบเหตุของการบกพร่องและช่องทางแห่งความสำเร็จ คำว่า "สังเกต" นี้คืออะไร เราจะมีผลการปฏิบัติธรรมที่ดีได้นั่นเราต้องสังเกตอย่างไร พระครูสังฆรักขปรมะสุจิ ปรมาสุจจ สังเกตว่าในแต่ละรอบการปฏิบัติธรรมใจของเราสงบไหม มีความสุขไหม และมีความนิ่งแน่นต่อเนื่องหรือเปล่า ลองย้อนกลับไปดูก่อนที่จะมาถึงในรอบและนอกจากมออย่างไร ถ้าวิธีการที่ประคองใจทำให้มีความสุขเพิ่มขึ้นก็จะทำซ้ำ ๆ แบบนั้นอีกแต่ถ้าวิธีการใดที่ทำให้ความสุขลดลงเราก็ปรับใหม่ เราไม่แน่ใจว่าจะทำอย่างไรก็สอบถามผู้ที่มีประสบการณ์ที่ดีกว่า หรือถามผู้ร่วมปฏิบัติธรรมด้วยกัน พระไชยศ ยสวิโส คำว่า "สังเกต" ในเรื่องการปฏิบัติธรรม ตามความรู้สึกของผมนี้มี 2 ความหมาย ความหมายแรกเป็นการสังเกตแบบหยาบๆ หมายถึงสังเกตวิธีปฏิบัติของตนเองว่าถูกหลักวิชาหรือเปล่า เช่น การปรับท่านั่ง วิธีการปรับใจ หรือการหมันหรือกรนออกเป็นต้นส่วนความหมายที่สองเป็นการสังเกตแบบละเอียด หมายถึงการสังเกตประสบการณ์ภายในของตน ด้วยการทำใจนิ่ง ๆ มีสติและสบายอย่างต่อเนื่องที่ศูนย์กลางกาย เป็นผู้ที่ดีอย่างเดียวโดยไม่ต้องใช้ความคิดปรุงแต่งใด ๆ ทั้งสิ้น เราจะมีผลการปฏิบัติธรรมที่ดีได้นั้นต้องหมันสังเกตทั้งหยาบและละเอียดยิ่งคู่ไปใช้การสังเกตแบบหยาบเป็นตัวช่วยปรับปรุงแก้ไขข้อบกพร่อง ทำให้กายและใจเราเกิดความสบาย สามารถนั่งได้อย่างต่อเนื่อง และใช่การสังเกตแบบละเอียดช่วยปรับให้ใจของเราหยุดนิ่งอย่างสนุนสนานใจไม่เข้าสู่ความสุขภายใน พระมานพ ทนตจิตโต สังเกตในที่นี้คือการที่เราคอยตามติดและติดตามคอยดูตัวเองอยู่ภายในใจ ว่าได้มีความเปลี่ยนแปลงเป็นไปอย่างไรบ้าง สำหรับประสบการณ์ภายในของเราที่เราได้ปฏิบัติธรรมอยู่เป็นประจำทุกวัน ทุกเวลา ทุกนาที ทุกวินาที และตามสังเกตว่าเรา ปฏิบัติอย่างไร มีวิธีการอย่างไร และมีเทคนิคดี ๆ อย่างไรที่จะทำให้เรานั้นมีผลการปฏิบัติ ที่ดี ที่ก้าวหน้า มีการพัฒนาในทางที่ดีขึ้นไปเรื่อย ๆ เหมือนนาที่ครูอาจารย์ท่านได้แนะนำ สอนมาโดยตลอดว่านี่จะรู้ได้เฉพาะตนเท่านั้น ฉะนั้นแล้ว การฝึกหัดหมันสังเกตและติดตามผลการปฏิบัติธรรมของตัวเราเองให้รู้และเข้าใจในแต่ละรอบในแต่ละวันเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง เพื่อจะได้ตามรู้และเข้าใจในทิฏฐิใจของเราเอง ถ้าทำได้อย่างนั้นบ่อย ๆ เรื่อย ๆ ตลอดไปก็จะทำให้เรามีผลการปฏิบัติที่ดีและพัฒนาก้าวหน้าไปได้เรื่อยและต่อเนื่อง แล้วผลสุดท้ายเราก็จะได้ประสบกับความสำเร็จตามที่ได้ตั้งใจเอาไว้แน่นอน