การสังเกตเพื่อการปฏิบัติธรรมที่มีประสิทธิภาพ : หน้า 24/272

การหม่นสังเกตจะพบเหตุของการบกพร่องและช่องทางแห่งความสำเร็จ คำว่า "สังเกต" นี้คืออะไร เราจะมีผลการปฏิบัติธรรมที่ดีได้นั้นเราต้องสังเกตอย่างไร ◎ ปราณี จารุพัณณ์ สังเกต คือการสำรวจจิตใจและร่างกาย ว่าในช่วงการนั่งสมาธิทำไมเรายังไม่ได้ผล ปฏิบัติที่ดี สังเกตก่อนนั่ง ชนะนั่ง หลังจากนั่งเสร็จในแต่ละรอบ ถ้าเรารู้สึกดีที่ผ่อนคลายร่างกาย ถ่วงก็ให้หล่อนในกลาง แต่ทางที่ต้องสังเกตว่า ทำไมง่วง ทานอาหารมากไปหรือเปล่า นอนดึกพักน้อยปรับให้นอนเร็วขึ้น ถ้าฟุ่งหยาบ ก็ดีมากๆ ฟูละเอียดยิบดีมีสมาธิให้มากขึ้น วางใจหนึกไป ก็อาจวางใจเข้าเบา แบบสบายๆ เมื่อใจไม่รวมเร็วก็ต้องสังเกตว่าในระหว่างวันเราทำดีไหม ศีลเราบริสุทธิ์ไหม เรามีอะไรต้องห่วงกังวลก็รีบจัดการให้เสร็จ ให้แผ่มตา ให้กุญแจทุกคน ปล่อยวาง ประการ สำคัญคือใจต้องอยู่ในกลางให้ได้ตลอด นิดถึงหลวงปู่ หลวงพ่อ คุณยาย องค์พระ หรืออื่นก็ ขยายองค์พระ มาหาปูนยาตรให้ได้มากที่สุดในแต่ละวัน เมื่อนั้นใจจะรวมได้เร็ว ก็อ ทำการบ้าน 10 ข้อให้ดูก่อนวันนั้นเอง แล้วการปฏิบัติธรรมจะดีขึ้น เหมือนบทกลอน หลวงปู่ว่า "ประกอบเหตุ วิเคราะห์ ทนเอาเกิด ประเสริฐนัก" ค่ะ ◎ ศิริพร ทองศรี คำว่า "สังเกต" นี้เป็นบ่อเกิดที่จะนำไปสู่การปรับปรุงแก้ไขและพัฒนาให้ดีขึ้นไป จนนำไปสู้ความสำเร็จได้ ในความเข้าใจของลูกนี้ "สังเกต" เป็นลักษณะของความเอาใจ ใส่ต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง หรือกิจการงานอย่างใดอย่างหนึ่งที่เรามีความตั้งใจจะปรับปรุงและพัฒนา ให้ดีงั่งขึ้นไป และเป็นการของการมีใจจดจ่อสิ่งนั้นๆ ด้วย ในส่วนของการปฏิบัติธรรมนี้ "สังเกต" เป็นอยู่สมัยอย่างหนึ่งของผู้รู้การปฏิบัติ ธรรม ท่านใดที่รักษาการปฏิบัติธรรมและต้องการให้ธรรมของตนเองก้าวหน้านะต้อง "หมัน สังเกต" วิธีการนั่งธรรมะของตนเองในทุกๆ รอบ ไม่ควรลั้กเสว่าน่ำให้ครบชั่วโมงไปเท่านั้น ตัวลูกเองเวลาปฏิบธรรมะจะหมันสังเกตว่า 1. ร่างกายของเราอึ้อต่อการปฏิบัติธรรมในรอบนี้หรือไม่ ติดขัดตรงไหนบ้าง ง่วง เพลียหรือเส้นติดไหม หากติดขัดที่ร่างกาย ลูกจะปรับร่างกายก่อน 2. สังเกตอารมณ์และใจของตนเองว่าอึ้อต่อการปฏิบัติธรรมหรือไม่ อารมณ์สบาย หรือไม่ ถ้ายึดติด ขุ่นมัว หรืออัตตาดังไหนก็จะรีบปรับใจและตัดใจ โดย - ถ้าติดเรื่องงาน ก็จะนึกบอกตัวเองว่า "ชั่วโมงนี้เป็นชั่วโมงของเรา เป็นชั่วโมง ที่เราจะได้อยู่กับตัวเอง ก็ต้องใชเวลานี้ให้ถูกต้องและเต็มที่ที่สุด"