การสำรวมอินทรีย์ในทางพระพุทธศาสนา : หน้า 93/272

พระชูเกียรติ ภู่ทุโก สำรวมอินทรีย์ คือการใช้จาวทั้งหลายอย่างถูกวิธี ได้แก่ ดูในสิ่งที่ควรดู ฟังในสิ่งที่ควรฟัง ดมในสิ่งที่ควรดม ลิ้มในสิ่งที่ควรลิ้ม สัมผัสในสิ่งที่ควรสัมผัส ระลึกในสิ่งที่ควรระลึก โดยเราต้องสำรวมอินทรีย์ด้วยการน้อมนำใจมาไว้ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ 7 อย่างสมํ่าเสมอ พระพีระ ธมฺมีโร คือการรักษาใจของเราให้อยู่กับตนเอง อยู่กลางตัวอย่างมีความสุขตลอดเวลา มีอะไรภายนอกตัวมาให้ดู ให้เห็น ให้รู้ รับทราบเราไม่โลเลใจ ทำเป็นไม่รู้ไม่เห็นหมดเรื่อง รักษาความต่อเนื่องการดูใจที่กลางตัวของเราไม่ให้ขาดช่วงจะดีกว่า ทำอย่างนี้จึงจะใส่และหยุดนิ่งได้ พระมหายุทธนา ปุณฺณาโศ “สำรวมอินทรีย์” คือการที่เรามัดระวังไม่ให้ยมตนะทั้ง 6 ของเราไปสัมผัสกับสิ่งที่เป็นอุปกุลและเป็นชั้นสักต่อพรหมจรรย์ การจะให้เราไร้และหยุดนิ่งได้ นอกจากที่เราต้องระมัดระวังการสัมผัสของยมตนะทั้งหลายแล้วเรายังต้องมีสิทธิ หมุนให้ยมตนะทั้ง 6 ของเราสัมผัสสิ่งที่เนื่องด้วยพระรัตนตรัยและครูบาอาจารย์เสมอๆ โดยเฉพาะใจของเราต้องหม่นคอยประคองให้อยู่ในกลางให้ได้ตลอดทั้งวันหรือนานที่สุด พระมหาณุช ญ ปญฺญาตโม สำรวมอินทรีย์ คือการสำรวมห อินทรีย์ทั้ง 6 คือ ห จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้หยิบยื่นนิรันดร เมื่อไปรบกวนกับรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์ (คิดปรุงแต่ง) การสำรวมอินทรีย์จะทำให้ใจใสและหยุดนิ่ง ทำได้ 3 วิธี 2.1 รู้จักหักห้ามใจ อะไรจะเป็นอันตรายต่อการประพฤติพรหมจรรย์อย่าไปดู อย่าไปฟัง อย่าไปดม เป็นต้น 2.2 รู้จักปล่อยวาง ไม่ยินดีอึดร้าย เมืออินทรีย์ทั้ง 6 ต้องไปรบกวนกับสิ่งที่จะเป็นอันตรายต่อพรหมจรรย์ เมื่เห็นก็สักแต่ว่าเห็น ได้ยินก็สักแต่ว่าได้ยิน เป็นต้น 2.3 รู้จักวางใจที่ศูนย์กลางกาย ทำบ่อยๆ จนคุ้น เราจะสำรวมอินทรีย์ได้เองโดยอัตโนมัติ ใจจะใสและหยุดนิ่งได้ง่าย