การพิจารณาร่างกาย: ความไม่เที่ยงของมนุษย์ : หน้า 192/272

จะรู้ได้อย่างไรว่า “ร่างกายของคนอื่นนี้เป็นปฏิรูปด้วยเหมือนอย่างของเรา” พระราช สมโพโล โดยการพิจารณาจากร่างกายของเราเองเมื่อพบสิ่งสกปรก เน่าเหม็นและการเสื่อมไปของอวัยวะตามสังขาร ตลอดจนการพิจารณาตามคำสอนของพระอุปัชฌาย์ คือ เกสาโลมา นขา ทันตา โต ในอีกทั้งยังเคยไปปลดอถสุภะเมื่อครั้งสรัณฑ์แรก และเมื่อได้ไปปลดอสุภในหลักสูตรของพระนวกะในการบวชคราวนี้ ย่อได้เห็นประจักษ์ชัดแจ้งถึงการเสื่อมของอวัยวะภายใน มีการน่าเหน็บนั่น นี้อึด นำร่อยอิสระ กลิ่นชวนอาเจียน บวมอัด แม้แต่ อวัยวะภายนอกก็มีการเขียวคล้ำ บวมเป่ง ซึ่งอึดทุกส่วน ความสวยงามของร่างกายภายนอกที่เราตา ท่านๆ เคยเห็น เคยคิดว่างามกลับหายไปหมดเกลี้ยง มีแต่ซากศพน่าสะอิดสะเอียน น่ะพออึดผะอมหายะขยะแขยง นำรังเกียจ ถูกตอบด้วยแสงวันเป็นล้านตัว มีหอนอนชอนไชในน้ำเหลือง จึงทำให้เห็นว่าว่าร่างกายของเรากับของผู้อื่นส่วนอุดมไปด้วยปฏิกูลทั้งสิ้น หาสิ่งใด สวยงามจริงไม่มีเลย เราจำเป็นต้องพิจารณาถึงความไม่เที่ยงของร่างกายเราอันเป็นปฏิรูปโดยรอบคอบครับ พระธัช เชฏฐธมฺโม เราอาจรู้ว่าร่างกายของคนอื่นก็เป็นปฏิรูปด้วยเหมือนอย่างเราเพราะด้วยเหตุดังนี้ 1. ทุกคนล้วนมีสิ่งสกปรกปนเปื้อนในร่างกายเป็นประจำทั้งสิ้น เช่น เหงื่อใครขี้ตา ผมที่ต้องสระเป็นประจำ ฯลฯ 2. ทุกคนล้วนจำเป็นต้องขับถ่ายทั้งสิ้น นั่นหมายถึงร่างกายเรามีความเน่าเหม็นเป็นปรกติ มีสิ่งปฏิกูลมากมายที่ต้องขับออกตลอด 3. ร่างกายของทุกคนล้วนมีการเปลี่ยนแปลง มีความเสื่อมอยู่เป็นปรกติ ไม่ว่าจะเป็นผิวขาว ผิวหนังหย่อยหย่น ฯลฯ 4. ทุกคนก็ฉันมืออวัยวะในที่เต็มไปด้วยดูด มูรณและกรีส ล้วนไม่ละอายทั้งสิ้น 5. ร่างกายทุกคนก็ล้วนแต่เป็นโครงกระดูกที่ถูกยึดไว้ด้วยเส้นเอ็น และพังพินิจ แฉ่มอยู่ในเลือด มันข้น หนอง และถูกฉาบกาด้วยผิวหนังก็ไม่สะอาดทั้งสิ้น