คุณค่าของมิตรภาพในพระธรรมเทศนา : หน้า 249/263

รุ่งขึ้นพวกชาวบ้านเห็นก้อนหินและไม้พลองที่พวกโจรทิ้งไว้ ต่างสลดใจไปตาม ๆ กัน ปรารภกันว่า “เมื่อคืนนี้ ถ้าไม่มีคนตรวจตราเรือน ผู้สมบูรณ์ด้วยความรู้อย่างนี้แล้วไซร้ พวก โจรคงจักพากันเข้ามาปล้นเรือนทั้งหมดได้ตามใจชอบแล้วเป็นแน่ เพราะได้อาศัยมิตรผู้มั่นคง คนนี้ ความจริงจึงเกิดมีแก่ท่านอนาถบิณฑิกะ” ต่างพากันสรรเสริญนายกาฬกรรณี พอท่าน อนาถบิณฑิกะกลับจากบ้านส่วย ก็พากันแจ้งเรื่องราวนั้นให้ทราบทุกประการ ท่านอนาถบิณฑิกะ กล่าวว่า “พวกท่านบอกให้ข้าพเจ้าไล่มิตรผู้ดูแลรักษาเรือน คนนี้ออกไป ถ้าข้าพเจ้าไล่เขาไปตามคำของพวกท่านแล้วไซร้ วันนี้ทรัพย์สมบัติของข้าพเจ้า คงไม่เหลืออะไรแล้ว ชื่อนั้น ไม่สำคัญ จิตที่คิดเกื้อกูลกัน เป็นสำคัญ” แล้วได้ให้ทุนทรัพย์แก่ นายกาฬกรรณีเพิ่มขึ้นอีก แล้วคิดว่า “บัดนี้ เรามีเรื่องที่เป็นเหตุให้พระพุทธองค์นำธรรมกถา มาแสดงแล้ว” จึงไปเข้าเฝ้าพระพุทธองค์ กราบทูลเรื่องราวให้พระพุทธองค์ทรงทราบทั้งหมด ตั้งแต่ต้นจนจบ พระพุทธองค์ตรัสว่า “คหบดี มิใช่แต่ในบัดนี้เท่านั้นที่มิตรชื่อกาฬกรรณี รักษาทรัพย์ สมบัติในเรือนของมิตรไว้ แม้ในกาลก่อนก็ได้รักษาทรัพย์สมบัติในเรือนของมิตรไว้เหมือนกัน” ท่านอนาถบิณฑิกะ จึงทูลขอให้ทรงเล่าให้ฟัง พระพุทธองค์จึงนำกาฬกรรณีชาดก ซึ่งเป็นเรื่อง ในอดีตกาลมาเล่าว่า ครั้งอดีตกาล พระเจ้าพรหมทัต ครองราชย์สมบัติอยู่ ณ กรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์ เสวยพระชาติ เกิดเป็นเศรษฐีมียศมาก มีมิตรชื่อกาฬกรรณี เรื่องราวเป็นเหมือนกับที่เกิดขึ้นกับท่านอนาถบิณฑิกะทั้งหมด พระโพธิสัตว์กลับมาจากบ้านส่วย ทราบเรื่องราวทั้งหมดจึงกล่าวว่า “ถ้าข้าพเจ้าไล่มิตร คนนี้ตามคำของพวกท่านแล้วไซร้ วันนี้ทรัพย์สมบัติของข้าพเจ้าคงไม่เหลืออะไรแล้ว” ได้กล่าว คาถาว่า “คนเป็นมิตรกันได้ 7 ก้าว แต่เป็นสหายกันได้ 12 ก้าว และเป็นญาติกันได้ 1 เดือน หรือครึ่งเดือน ยิ่งกว่านั้นก็ต้องยกว่าเป็นผู้เสมอตนไฉนเรานั้นจะทิ้งนายกาฬกรรณีผู้ร่วมก่อร่าง สร้างตนกันมานาน เพราะความสุขของตน” พระโพธิสัตว์กล่าวถึงคุณของมิตรนั้นอีกว่า “เราจักทอดทิ้งสหายผู้เช่นนี้ได้อย่างไรเล่า” ตั้งแต่นั้นก็มิได้มีใคร ๆ ที่จะว่ากล่าวละลาบละล้วงนายกาฬกรรณีนั้นอีกเลย พระศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประชุมชาดกด้วยตรัสว่า “นายกาฬ- 238 DOU สูตรสำเร็จ การพัฒนาองค์กร และเศรษฐกิจ