ประมวลปัญหาและวิฏิตติในภาษาไทย : หน้า 64/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและจากมาลิสไววยากรณ์ (สำหรับเปรียญธรรมดรี) - หน้า 62 เป็นประมาณ ท่านเพ่งลักษณะทืтоประกอบวิฏิตติแล้ว แปลรูปไป ต่าง ๆ ไม่ได้ต่างหาก ศัพท์ที่ประกอบปัจจัยเหล่านี้ แม้ใช้ขอ- นิบาตได้ ก็ไม่ได้ประกอบวิฏิตติแล้วแปลรูปไปต่าง ๆ รูปอย่างไร ก็อยู่ๆ อย่างนั้นตามปัจจัยยังคับ เพราะฉะนั้น ท่านจะจัดเป็นอธิบาย- ศัพท์ด้วย.[๒๕๒] ก. ปัจจัยเหล่านี้ คือ โต ตร วาท ชู ลงท้ายมานาม หรือศัพท์พานาม เป็นเครื่องหมายอะไร ? จงยกนามที่ประกอบด้วย ปัจจัยนั้น มาเป็นอุทานรณ์ ข. โต ปัจจัย เป็นเครื่องหมายตามวิฏิตติ บ้าง เช่น เอกโตร, เป็นเครื่องหมายปัญญาวิฏิตติบ้าง เช่น สพุโตร ตร ๙ เป็นเครื่องหมาย หมายสัตว์มวิฏิตติ เช่น เอกตรุ กวา ทา ชุ เป็นเครื่องหมาย ลักษติวิฏิตติ ลงในกาล เช่น เอกทา อบชู. [๒๕๔] [สมา] ก. ศัพท์เช่นไร เรียกว่าศัพท์สมาส ? สมาส เป็นประโยชน์แก่ บาลีมาณอย่างไร ? ข. ศัพท์ตั้งแต่ ๒ ศัพท์ขึ้นไป ต้องเข้าเป็นบทเดียวกัน เช่น อุจฺโญ+รุกฺโฆ เป็นต้น เรียกว่า สมาส. เมื่ออ่านถึง ประโยชน์แล้ว ก็ทำอ่อยคำให้สละสลวย พูดน้อยแต่เนื้อความได้ มาก เป็นประโยชน์ในการแต่งฉันกินทักพยกถอน สมาสเปรียบเหมือน เครื่องอัด เครื่องจิ้มทำ ให้ทําเรียบร้อยน่าดูมุท มะนะ. [อ.น.]