ประมวลปัญหาและถ่ายทอดวิชาความรู้ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) : หน้า 168/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและถ่ายทอดวิชาความรู้ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้าที่ 166 ชมพูส อญาณาตาโร เป็นตัวอย่าง, แต่ตามหลักที่ใช้อยู่โดยมาก ท่านกำหนดไว้เพียง ๓ ตัว คือ อนฺ วฑฺ ฌู, และลักษณะแห่งศพที่ใช้ โดยมาก ก็สามารถเป็นไปในแนวนี้ [๒๕๔๑] ก. ปัจจัยตัวไหนบ้าง ลงในร่างแห่งติสสิโล ? ตัวอย่าง ด้วย ๓. นี้ ฑ ฒ ฎ ฏ ปัจจัย ๔ ตัวนี้ ลงในร่างแห่งติสสิโลได้. นี้ ปัจจัยเช่น มณู วฑฺ ฎิสานาติ มณวาวี, ตุ ปัจจัย เช่น โภคิ โภติ สีลาดาติ คฤฎา, รูป ปัจจัย เช่น วิฐานติ สีลาดาติ วิญญู ยุ ปัจจัย เช่น กุญฺมติ สีลาดติ โกโร [อ. น.]. ๓. ณ ฑ ฎ ฏ ปัจจัย เมื่ประองค์กับธาตุแล้วต้องลบ จักรู้ว่า ศพนั้นลงในตัวมันได้อย่างไร ? ๓. ถ้ารู้ได้เป็นส่วน ๆ ตามธรรมดาของปัจจัย คือ อุทาหรน์ ที่ประกอบด้วย ณ ปัจจัย ถ้าพื้นชนะดันปัจจัยเป็นรสสะล้วน มิใช่ ทีมะ หรือมีพยัญชนะสังโยคอยูเบื่องหลัง ต้องพูดธิสระที่สุด คือ อ ต้องเป็น อา, อิ ต้องเป็น ออ, อู ต้องเป็น โอ. เช่น กุมภาริโ [กุม+กร, etc.] มุโส [ป+สิล, etc.] โจโร [จุร, etc.] เป็นต้น. อุตฺฐาน์ ที่ประกอบด้วย ข ปัจจัย ต้องเป็นศพที่มีทีม อึ สู อยู่ในธาตุ เช่น อิสสสุโย ทรุคุ สุภัง เป็นต้น, อุตฺฐาน์ที่ประกอบด้วย กุจิ ปัจจัย ถ้าเป็นธาตุตั้งแต่ ๒ ตัวขึ้นไป มักมีบทหน้าและต้องลบที่สมดุล เช่น อุโฑ [อุ+ฆม.] ถ้าเป็นธาตุวัตเดียว มักมีอุปสรรคหรือนำหน้าน้ำ เช่น สยมภู [สยะ+ภู] อภิภู [อภฺ+ภู ] เป็นต้น. [๒๔๕๒-๒๔๕๒]