ประมวลปัญหาและแสยามลำไยวาระ : หน้า 156/197

ประโยค-ประมวลปัญหาและแสยามลำไยวาระ(สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้าที่ 154 ประโยค ข. จึงผิด ควรแก่เป็น อาวุโส มมากสุดโบ จ อุปาลิตดูโร จ อนุฑุตูโร ปรมสุขดี ปาโมกขอ เหตุ [๒๕๙๕] ก. การค้นหารายงานในศัพท์ก็อาจขยายความนั้น นำแนะนำให้ทำ อย่างไร จึงจะทราบว่าเป็นธาตุนั้นๆได้? ค.ท่านแนะนำให้แยก วิิติ ปัจจัย ที่ประกอบอยู่กับศัพท์นั้น ออก ถ้ามีอุปัครอินบาดนำหน้า หรือ ส อาคม ในวัดดงาม หมวด ก็ให้แยกออกเสีย เมื่แยกสิ่งเหล่านั้นออกหมดแล้ว ที่เหลือ ก็จัดว่าเป็นธาตุ เช่น อาติ แยก อ บทหน้า ส อาคม อิวัดดี๋ อ ปัจจัย ออกแล้ว คงเหลือแต่ ทา ธาตุ ดังนี้ เป็นต้น นี่กล่าวตามที่เป็นไปโดยมากที่เป็นสามัญ แต่ที่เป็นสามัญ แม้จะแยกเครื่องประกอบออกหมดแล้ว ก็ยังทราบไม่ได้ว่เป็นธาตุ อะไร เช่น ปุสสฺ แยก ติ วิติคติ และ อ ปัจจัย ออกแล้วเหลือ แต่ ปุสสฺ จะว่าเป็น ปุสส ธาตุ ก็ไม่ถูก ที่ถูกเป็น ทิส ธาตุ เพราะ แปลก ทิสุ เป็น ปุสส อาดูริติ แยก อา อุปาลิต ดี วิติคติ อปัจจัย ออกแล้วเหลือ คู โจ จะว่าเป็น คูซ ธาตุ ก็ไม่ถูก ที่ถูกเป็น คม ธาตุ เพราะแปลลง คม เป็น คมดุ ธาตุที่ไม่แปลงเช่นนี้ ยากที่จะ ทราบได้แน่นอนว่าเป็นธาตอะไร ต้องอาศัยการค้นคว้าดูตราภร หรือได้ รับคำอธิบายจากผู้รู้ จึงจะถือเอาเป็นแน่นอนได้.[อ. น.] ฏ. กริยาอาขยาตนั นั้น ท่านนิยมให้เรียงไว้ในที่อย่างไร ? ขอ อุทาหรณ์ด้วย. ค. ตามปกติ นิยมเรียไว้สุดประโยค เช่น อามาริโย สิสุเส