ประเด็นไวยากรณ์และการวิเคราะห์สมาส : หน้า 65/197

ประโยค - ประมาณปัญหาและเฉลยาบ์ไวยาการณ์ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้า 63 ก. สมาธิ ว่าโดยกิจ มีมือถือว่า? คืออะไรบ้าง ? คำโจทยาตู สีไธุโร โอ๋เข้าในอย่างไหน? ไนจึงว่าอย่างนั้น? ข. มี๑ อย่างคือ อุดจตุสุข อุดตุสมาส.จัดขึ้นในสุดสมาส เพราะโอ๋ สารไม่แปลงแต่รัดเป็นลักษณะของ มโนคณะ เมื่อเข้าสมาสแล้ว เอาสระที่สุดของตนเป็นโอ๋ได้ [๒๔๓๗] ก. สมาธิ ว่าโดยกิจ ๒ อย่าง ต่างกันอย่างไร ? จงวินิจฉัยให้เห็นจริง, เทวนิมโน ไล่บทย์ไหม? เป็นจำพวกไหน? ด้วยเหตุอย่างไร ข. ต่างกันอย่างนี้คือ สมาสที่ท่านสมบัติของคำหน้าเสี้ย แล้ว ย่อเข้าเป็นบทเดียวกัน เรียก ลุดจสมาส, สมาสที่ท่านย่อเข้า มีได้ลักษณะดังนี้ เรียก อุดจสมาส, เทวนิมโน เป็น อุดจสมาส เพราะยังไม่อด้ บที่ศัพท์หน้าเป็นแต่ปลอกนิอกหิดเป็น ม ด้วยวิธีนี้เท่านั้น วิกาละว่า เทวน+อินโท=เทวนิมโม, ปรินทโก เป็น ลุดจสมาส เพราะสังได้ขม ที่ศัพท์หน้าเป็นแต่ปลอกนิอกหิดเป็น ม ด้วยวิธีนี้เท่านั้น วิกาละว่า ปรินทโก = ปรินทโก. แต่ศัพท์นี้นี้ไม่สมาสเท็จเป็นมาโดยวิธีของดีตต์ อภิราม ว่า ปรุ่น โท. ทบีทดีนี้ ปรุ่นโท.[๒๔๓๘] ก. กุลสุภมุ่ง เดียวหาโร๋ จัดเข้าในกิจอย่างไหน? วิเคราะห์ว่ากระไร? ข. จัดเข้าในกิจอย่างแรก คือ ลุดสมาส, กุลสุภมุ่ง วิเคราะห์ว่ากระไร กุล+สุขิโก=กุลสุภโโก ทุตายัตปรสสะ, กุลสุภโก+ภิญฺ