การวิเคราะห์และประมวลปัญหาในพระธรรม : หน้า 148/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและละลายลำใว้ตามฉบับ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้าที่ 146 ๒. กัมมาจาก เป็นกริยาของสิ่งที่ถูกทำที่เป็นประธาน อุทาหรณ์ว่า ปาปะ กิริยติ ๓. ภาววจา เป็นกริยาหาประธานที่เป็นปฐมาวัตถิติได้ อุทาหรณ์ว่า จิตเดช อุปปาชะเด ๔. เหตุณ์กุตวามาจาก เป็นกริยาของผู้ใช้ที่เป็นประธาน อุทาหรณ์ว่า เมตติ อุปปาเทติ ๕. เหตุคู่มาจาก เป็นกริยาของสิ่งที่ถูกเขาใช้ในท่ที่เป็นประธาน อุทาหรณ์ว่า โอกโน ปางปิติ ในจากกหล่านี้ คัดตุวาจาและเหตุฎกุตวามา ใช้อยูในปราณี ทั้งหลาย.[๒๔๕๓,๒๔๖๗] ถ. จากณ มีเท่าไร ? ใจความต่างกันอย่างไร ? ฌ. มี่ , ต่างกันอย่างนี้ คัดตุวาจา ยกผู้ที่เป็นปฐมวัตร, กัมมาจาก ยกกรรมเป็นบทประธาน, ภาววจา กล่าวแต่ความมีความเป็น, เหตุฎกฏวาจา ยกผู้ใช้ทำเป็นบทประธาน, เหตุคู่มาจาก ยกสิ่งที่ถูกเขาใช้ทำเป็นบทประธาน.[๒๔๙๑] ฐ. วาทั้ง ๕ มีประโยชน์อย่างไร ? อยากตัวอย่างมา ประกอบกับคำอธิบายให้แจ้งสม. ฃ. มีประโยชน์ในทางพูดและแต่งหนังสือ ถ้าผูพูดดูแต่ไม่เข้าใจวิธีของจาก อาจท่านือความที่ประสงค์นั้น ๆ ให้แผกไป คือ จับใจความตรงกันข้าม หรือถือเอาความไม่ได้ เช่นต้องการจะพูว่า "บิดาให้บุตรศึกษาศิลปะ" ซึ่งก็จะต้องเรียงคำพูดเป็น