การวิคระเสียงและสมาทะในวิทยาการ : หน้า 96/197

ประโยค - ประมาณปัญหาและเฉลยในวิทยาการ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้า 94 หรือศัพท์ไหน เป็นสมาทะอะไร ? ฎ. ปัญจภาโล เป็น สมาทะทิจุ ไม่ได้ เพราะไม่เป็นรูป นุง-สกลัง เอกนวะ เป็น สมาทะทิจุ ก็ไม่ได้ เพราะไม่เป็นพุวนะ ตามเนื้อความ เมื่อเป็นเช่นนั้น ต้องเป็น ญาติสุดายกรณีพุทธพิธี วิคระหัว ปญฺญ ทาสา ยุส โส ปญฺญาโล (สามิโก) ปัญจทาส เป็น สมาทะทิจุ ได้ วิคระหัว ปัญฺญ+ทาสา =ปญฺญทาส. และเป็น ญาณุตสุขยักกร พุทธพิธี ได้อีก วิคระหัว ปัญจ ทาสา ยุส สา ปัญจทาสา (อิตติ). ปัญจกาล เป็น สมาทะทิจุ ได้ วิคระหัว้า ปัญญ+ทาสา = ปญฺญทาส. [อ. น.]. ฎ. มหโกณ สตูวโร เป็นสมาทะอะไร ได้บ้าง ? วิคระหัว อย่างไร ? ฎ. มหโกณ ถ้าแปลว่า โคใหญ่ เป็นสติสนูพุพน กัมมธาระ วิคระหัว มหโกณ+โคโน=มหาโค, ถ้าแปลว่า มิโกผู้ใหญ่ เป็นญาณุและสัตตมี คูลยกิราณพุทธพิธี วิคระหัว มมหโน โคโน ยุส โล มาโกณ [โกโณ ชาวนา], มมหโน โคโน ยุส โล มหาโคณ [คาโม บ้าน]. สตูวโร่า ถ้าแปลว่า สัตว์ประเสริฐ เป็นวิคระสนุตทาบ กัมมิธาระ วิคระหัว สตฺโต+วริ=สตฺโตโร, ถ้าแปลว่า มีสัตว์ ประเสริฐ เป็นญาณุมีและสัตตมี คูลยกิรณพุทธพิธี วิคระหัว ก็เช่นเดียวกันหาโกโร ต่างแต่บวกวิสณะอยู่หลังเท่านั้น.