การวิเคราะห์และการเข้าใจศัพท์พหุพิพิธ : หน้า 87/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและข้อขอญาณีไวทยาน์ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) หน้า 85 เป็นพหุพิพิธ เช่นศัพท์ว่า จิตเปโม [ชน] มีความรักตั้งอยู่แล้ว เป็นต้น ถ้าท่านไม่แปลไว้ เราต้องคิดแปลเอง ถ้าทั้งฟังความให้ แปลว่า "มี" แล้ว ก็เป็นพหุพิพิธ เมื่อทราบว่าเป็นพหุพิพิธแล้ว ประสงค์จะให้ทราบละเอียดลงไปกว่า เป็นพหุพิพิธอะไร จงแยก อนุบาลแห่งสมาณนอก แล้วลองตั้งวิเคราะห์แห่งสมาณไหนแล้ว ไม่ได้ความชัด ก็จะรู้ว่าไม่ใช่สมาณนั้น ถ้าได้ความชัดตามวิเคราะห์ แห่งสมาณใด จงรู้ว่าเป็นสมาณนั้น. [อ. น.] ถ้า ที่วี่เป็นพหุพิพิธนั้น ๆ อย่างแน่นอนนั้น ถืออะไรเป็นหลัก? ประกอบเป็นวัจฉนะอะไร ก็พึงทราบว่าเป็นสมาณนั้น เพราะ ฯพัทธ์ ในวิเคราะห์มีรูปปฝ่านๆ กัน ตามชื่อสมาณ เช่น ฤทธิอาทูพิพิธ เป็น อ ญ , ดูอาทูพิพิธ เป็น ฯส, เปลวอาทูพิพิธ เป็น ฯส, เมื่อ ย คำโณนามใด ๆ คำทั้งต้องโอนนามนั้น.[อ. น.] ถ. ดูอาทิกรรมพิพิธ กับ ฑีนาริธรรมพิพิธ ต่างกัน อย่างไร? ถ. ต่างกันอย่างนี้ ดูอาทิกรรมพิพิธ มีศัพท์นามศัพท์๑ คำทิว่าสะนะ ที่เป็นกิริยากิศัพท์วอนิยะ โดยมากใช้ศัพท์ที่ลง ฐ ปัจจัยศัพท์ ๑ มีลีค่วงนะวัตติสมํกัน เช่น จิโต เปโม ฯสา โส จิตเปโม [ชน] จิโต กับ เปโม มีลีค่วงนะวัตติสมองกัน