การศึกษาและวิภัติในพระพุทธศาสนา : หน้า 33/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและเฉลยตามวิทยากร (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้า 31 [ วิภัติ ] ก. วิภัติ มีหน้าที่อย่างไร ? มีจำนวนเท่าไร ? จัดเป็นหมวดหมู่กันอย่างไรบ้าง ? จงบรรยาย ค. วิภัติมีหน้าที่แจกนามศัพท์ตามรัตน์ดังนี้ ๆ ทำให้ศัพท์มีรูปต่าง ๆ หมุนไปให้ได้ความตามภูมิ มีจำนวน ๑๘ จัดเป็นเอกวณะ ๗ พยางค์ ๗ และจัดเป็นที่ ๆ ๆ ที่ ๗ คือ ปฐมที่ ๑ ทุติยที่ ๒ ตุติยที่ ๓ ตุติยที่ ๔ ปฐมที่ ๕ ญฎฐิที่ ๖ สัตฐิที่ ๗ . [อ.น.] ก. วิภัติ มีประโยชน์อย่างไร ? ข. มีประโยชน์ ทำผู้ศึกษาให้กำหนดเนื้อความได้ง่ายขึ้น และจำเป็นควรจะได้แน่ ๆ ทำนี้ความแห่งศัพท์ทั้งปวงลงให้ประสานเกี่ยวเนื่องกัน และได้ความความพอใจน้อย ๆ [ อ.น. ] ก. วิภัติให้กำหนดจำแนกได้แม่ยำขึ้นนั้น จะกำหนดได้อย่างไร ? ข อธิบายให้เห็นจริง. ข. กำหนดจำแนกอย่างนี้ คือ ลิงค์ทั้ง ๑ ท่านประกอบวิภัติให้มีอุปมากัน ปุงลิงค์ ท่านประกอบวิภัติเป็นอย่าง ๑ อิทธิลงภูมิ ท่านประกอบวิภัติเป็นอย่าง ๑ อิทธิลงภูมิ ท่านประกอบวิภัติเป็นอย่าง ๑ เมื่อเป็นศัพท์ที่ท่านประกอบไว้จำได้ เช่น ตาน ศัพท์ ปุงลิงค์เป็น ตาโน อิทธิลงคู่เป็น ตานา ปุงลิงค์เป็น ตาคน รูปศัพท์ที่ท่านประกอบแล้วไม่เหมือนกัน จึงทำให้ลิงค์ได้ง่ายและแม่นยำ.