ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค- ประมวลปัญหาและถ่ายทอดวิทยาการ(สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้า 172
ก. เป็นนามนามและนามนามทั้งนั้น แต่จะใช้วิกฤติบ้างก็ได้ เช่น เฑ ภูกู คารยหา แปลว่า อื่นๆ ภูกูทั้งหลาย
หล่านั้น อันท่านพิสูจน์เตือน อนุทามี่สุข มาตร ปริจิตวาม
ปลุณิตตน ลภู แปลว่า สุขมีความเพลิดเพลินเป็นต้น อนุตร
ผู้อื่นมานติ บำเรอแล้ว ตั้งมาตา พึงได้.[อ.น.]
ข. กิดกิจปัจจัย เมื่อประกอบกับฉุตแล้ว มีสังเกตให้รู้ได้อย่างไรว่า ศัพท์นี้ลงปัจจัยนั้น ๆ.
ค. รู้ได้ดังนี้:-
ฎ. อิ ปัจฉัย เมื่อประกอบกับฉุตแล้ว ไม่มีวิธีเปลี่ยนแปลงอย่างไรเลย ครงรูปอยู่เช่นนั้น แต่ศัพท์ที่ประกอบด้วย อ ปัจจัย
มัคมีเท่านั้นนำหน้าชาติโดยมาก แต่ไม่มียลงเป็นแน่นอน ที่ไม่มีมท
อำนำหน้าก็มี เช่น คศิ ผูจับ, ส่วนศัพท์ที่ประกอบด้วย อ ปัจจัย ตามที่เคยเห็นมา มักอำนำหน้าเป็นพื้น. อ ปัจจัย เช่น นิศ สุตโย เป็นต้น. อ ปัจจัย เช่น นิร อุทธี เป็นต้น.
ณ. ปัจจัย เมื่อประกอบกับฉุตแล้ว มีวิธีเปลี่ยนแปลง คือ พฤติตามลักษณะที่กล่าวแล้วในภาคติ มีอิ้นำนำหน้าก็มี ไม่มีนำหน้าก็มี ถ้าถามอึมุ ก็เป็นที่สุด แปล คู เป็น ค เช่น ยา โค โโล โรโค เป็นต้น. ถ้าดูมิ จ. เป็นที่สุด แปล จู เป็น ค เช่น ปาโก อภิเลโก เป็นต้น.
เทว ปัจจัย เมื่อประกอบกับฉุตแล้ว คง ดูว ไร ลบทิพยชนะ ที่สุดธาตุ เช่น ภาคธาตุ คเนตุ. เป็นต้น ถ้าประกอบกับฉุตัวเดียว