ประมวลปัญหาและกลายลำไทวารณ์ : หน้า 130/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและกลายลำไทวารณ์ (สำหรับเปรียญธรรมดี) - หน้าที่ 128 ส่วนในปฏิสนธิ ใช้ประกอบกับปกติสังขยา ตั้งแต่ เอกาทศ ถึง อุฏฐารส เท่านั้น ใช้ต่างกันอย่างนี้ [๒๔๕๖] ถ. อี ปัจัย ท่านให้งนในสังขยาดังนี้ เอกาทศ ถึง อุฏฐารส ถ้าจะให้ปัจจัยอันมากในสังขยาเหล่านี้ จะขัดข้องอย่างไรบ้างหรือไม่? ฌ. ถาจะให้เป็นอิสิฤลิง ใช้ปัจัยอันลง ยอมขัดข้อง ต้องใช้ลงได้แต่ อิ ปัจัย เท่านั้น ถ้าจะใช้ปัจจัยอันลง ต้องเป็นลงอีก ถ้าให้เป็นลงอีก ลง ม ปัจจัยได้ เช่น เอกาทศโม เป็นต้น [อ.น.] ถ. คำว่า อุตถู ฯ ซึ่งแปลว่า ถึง นั้น ได้แก่จำนวนเท่าไร? และใช้อย่างไรบ้าง? ฌ. จะว่าได้แก่จำนวนเท่าไหร่ นั้น ไม่แน่ เพราะคำว่า ถึง กินความกว้าง ไม่ทราบว่า ถึง ของอะไร ถ้าเป็นถึงของจำนวนหน่วย ก็ได้แต่ ๑ ส่วน ใน ๒ ส่วน เช่น สวดก็แบ่งจริงเป็น ๒ ส่วน ถึงหนึ่งก็ได้แก่รสสวดฯ ถ้าเป็นถึงของจำนวน ๑๐ ก็ได้แก่จำนวน ๕ ถ้าเป็นถึงของจำนวน ๑,๐๐๐ ก็ได้แก่จำนวน ๕๐๐, แม้ว่าจำนวนนี้ไปก็ให้ถือโดยย่อ ได้แก่ในวิกฤตยะ ท่านให้ประกอบเป็นตอวิกฤติ คือ อุตถมฺติ ซึ่งเปล่า ว่า ถึงก็ถึง เช่น อุตถผน-อุตฺโต-อุตฺตโย แปลว่า ที่สามทั้งถึง ได้แก่ สองครึ่ง, ที่ว่า ๑ นั้น หมายถึงจำนวนเต็ม ที่ว่าทั้งถึงคือ ครึ่งของที่ ๓[อ.น.] ถ. จงประกอบสังขยา ดู อุตถุ ฯ ด้วยปัจจัยในปุรณตัณติต มาดู พร้อมด้วยวิเคราะห์?