ประมวลปัญหาและฉายาบทไวยากรณ์ : หน้า 84/197

ประโยค - ประมวลปัญหาและฉายาบทไวยากรณ์ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้า 82 อุทาหรณ์เช่น ชีวิตสุข ยุคโศก ปิฎฉนโต = ยาวชีวี ใช้ ตคุต แทน ดาว อุทาหรณ์เช่น มนุษย์สุข ตุฏคโต ปิฎฉนโต = ตามหนุด, ใช้ กิตตุต แทน ก็ว อุทาหรณ์เช่น มนุษย์สุข กุฎตา โป ปิฎฉนโต = กิ่วหนุด เป็นต้น. นิยายบอกอุปมาอุปไมย ใช้ ปฏิภาณเทน ยา อุทาหรณ์เช่น วุฒามณี ปฏิภาณ=ยอดฑุม. นิยายบอกที่และบอกเนื้อความต่างๆ ไม่ต้องใช้คำอื่นแทน เพราะนิยายเหล่านี้ใช้เป็นประธานในวิเคราะห์ เมื่ออยู่ในวิเคราะห์ เรียบไว้หลังนาม ซึ่งประกอบเป็นอัญฺวิธีวณิฎฎ, แต่เมื่ออยู่บนปลง ตัวนิยายกลับอยู่หน้ามน ม ดังอุทาหรณ์ว่า กุตสุต ปจฬา=ปจฉาคตสูติ, นครสุต พิสฺนิรํ เป็นต้น. [อ.น.] ถ. สมาสทล่าไหนบ้าง นิยมบทหลังเป็นนพุงลิงค์เอวกวา อย่างเดียว ? ใฝนจะทราบได้ว่า เช่นไรเป็นสมาสไหน ? ถ. สมาหารถคู่สมาส สมาหารถวันวาสสมาส อัพยิปากสมาส นิยมบทหลังเป็นนพุงลิงค์ เอกอนจอย่างเดียว. ทราบได้โดยความ นิยมดังกล่าวสมาสหลังนั้นดังนี้: สมาหารถุ ต้องมีสังขยาอยู่ ข้างหน้า บทหลังเป็นประธาน, สมาหารถวันวะ ใช้นามนามวล ตั้งแต่ 2 ศัพท์ขึ้นไป เป็นบทประธานทั้งสิ้น, อัพยิปากวา ต้องมี อุปสรรคหรืออีพาตยอยู่ข้างหน้า, และบทหน้าเป็นประธานของศัพท์หลัง ด้วย. [๒๕๖] ถ. สมาสอะไรบ้าง ที่นิยมบทปลงเป็นนพุงลิงค์ เอกอนได้วะ