การวิเคราะห์สาระและคำศัพท์ในพระไตรปิฎก : หน้า 162/197

ประโยค- ประมวลปัญหาและถ่ายลักษณะวิเคราะ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้าที่ 160 ประทูร้าย เช่น ทาเปลุ ทูล ธาตุ เป็นคำ เพราะเมื่อเวลาเต็ง วิเคราะห์แห่งสาระนี้ ต้องประกอบสัพพนามเป็นอุตตริวิวรรติ ซึ่ง แปลว่าแก่ เพื่อ ต่อ สาระนี้ใช้กันธูษฎญาณเป็นพื้น ส่วนอาปาน สาระแน ใช้ได้แต่จตุฤทธิ์เป็นไปความชำนาญ ความคิด ความออกไป เช่น สร. ภู ชา นิ-มะ ธาตุ เป็นต้น เพราะเวลาตั้งวิเคราะห์ แห่งสาระนี้ ต้องประกอบสัพพนามเป็นปัญญาวิเศษกิจ ซึ่งแปลว่า แต่, จาก, กว่า, เหตุ, สาระนี้ใช้กับมรฑูเป็นพื้น เพราะฉะนั้น สาระทั้ง 2 นี้จึงใช้น้อย. [อ. น.] ถ. สาระทั้ง 5 นอกจากสาระทั้ง 2 ที่กล่าวแล้ว ใช้ได้ใน ธาตุชั้นไรบ้าง? ค. คัมภสาระ ใช้ได้ในสารบรรดายังเดียว, 4 สาระ ใช้ ได้ในธาตุทั้งปวง ทั่งลักษมะธาตุ ทั้งอามมะธาตุ ตามความที่อธิบาย ให้เป็น. [อ. น.] ถ. คำว่า สาระน่ะ ท่านใส่สำเร็จรูปมาแต่รูปวิเคราะห์นั้น อย่างไร ? อธิบาย. ค. คำว่า สาระน่ะ เป็นชื่อของศัพท์ที่สำเร็จแล้ว บรรดา ศัพท์ที่ซึ่งเป็นนามกิตติทั้งหมด กำหนดรู้ไว้ว่าเป็นสาระนั้น สาระนี้ ก็ต้องอาศัยรูปลวิเคราะห์ ซึ่งเป็นเครื่องแสดงให้รู้ได้ เพราะสาระ ทั้ง 3 ต่างมีปรุิวิเคราะหลังอย่าง ๆ เพื่อแสดงความว่าเป็นชื่อของ ผู้หา หรือของสิ่งที่ถูกทำ เป็นดัง เหมือนศัพท์ คือ กุมภาพันธ์ นี้ เป็นกิตติวาระ สาระมานตั้งวิเคราะห์ว่า กุมมิ กโรติ ซึ่งแสดงให้