พระธรรมปัญญูภาค ๕ - บทเรียนเกี่ยวกับความเพียร : หน้า 126/189

ประโยค - พระธรรมปัญญูภาค ๕ - หน้าที่ 124 [ แก้รธร ] คนผู้ซื่อว่า หิรินเสถบุคคล ในพระคถานั้น ก็พระอรรถว่า ห้ามอดสลดวติอุบัติในภายใดด้วยความละอายได้ สองกว่ว่า โกฉ โกลสมิ ความว่า บุคคลเห็นนั่นนั้น หาได้ยาก จึงซื่อว่า น้องคนกจะมีในโลก สองกว่ว่า โย นิททฺ ความว่า บุคคลใด ไม่ประมาณแล้ว ทำสมาธรยอยู่ ลอบขับไล่ความหลังที่เกิดแล้วแต่ตื่นอยู่ เพราะฉะนั้น บุคคลนั้น จึงซื่อว่า กำลังความหลับอยู่ บทว่า กลาสิว เป็นต้น ความว่า บุคคลใด กำจัดความหลับตื่นอยู่ เหมือนมิติวิโอหลบแสงจันทน์ จะลงกันที่ตนได้แต่นั้น บุคคลนั้น หาได้ยาก ในภาคที่ ๒ มีเนื้อความสังเขปดังต่อไปนี้ : - "ภิกษุทั้งหลาย แม้เธอทั้งหลาย จงเป็นผู้มีความเพียร มีความสดใสเหมือนมิข้อความ ความประมาท ถูกเขาฟาดด้วยแส้แล้ว รู้สึกตัว" ชื่อแม้มัตตา ถูกขาหาดด้วยแส้แล้ว ในภาคต่อมา ย่อมทำความเพียรนะนั้น. เธอทั้งหลายเป็นผู้อย่างนั้นแล้ว ประกอบด้วย ศรัทธา ๒ อย่าง ที่เป็นโลภะและโลภุตตระ ด้วยปารุสุทธิศิล ๔ ด้วยความเพียรเป็นไปทางกายและเป็นไปทางจิต ด้วยสมาธิ ๔ และด้วยคุณเครื่องวินิจฉัยธรรม ม้อนะรึเหตุและมิใช่เหตุเป็นลักษณะฯ ชื่อว่ามีวิชาและเจรจถึงพร้อม เพราะความถึงพร้อมแห่งวิชา ๓ หรือวิชา ๔ และเจรจ ๕๕ ชื่อว่าเป็นผู้มีสติ