สามเณรนิโครธ: ศึกษาธรรมะในประวัติศาสตร์ : หน้า 246/581

ธรรมะเพื่อประชาll สามเณรนิโครธ (๑) ๒๔๕ ปริพาชก อาชีวกและนิครนถ์ เป็นต้น มารับภัตตาหาร เพราะ เข้าใจว่าเป็นพระอรหันต์ พวกนักบวชที่มารับทานจากพระองค์ บางพวกนั่งบนตั่ง บางพวกนั่งบนแผ่นกระดาน นุ่งห่มไม่เรียบร้อย ไม่มีอาจาระที่น่าเลื่อมใสเลย พระราชาทอดพระเนตรเห็นกิริยา การนั่งของผู้ที่แสดงตนว่าเป็นพระอรหันต์เหล่านั้นแล้ว ทรงทราบด้วยพระปัญญาของพระองค์เองว่า นักบวชเหล่านั้น ไม่น่าจะมีธรรมที่เป็นสาระอยู่ภายใน พอถวายภัตตาหารแล้ว ทรงส่งกลับไป มีอยู่วันหนึ่ง พระเจ้าอโศกประทับยืนอยู่ที่สีหบัญชร ได้ทอดพระเนตรเห็นสามเณรนิโครธ ผู้ฝึกฝนตนเองมาดี มีอินทรีย์ สงบ สมบูรณ์ด้วยอิริยาบถ กำลังเดินผ่านไปทางพระลานหลวง พอดี สามเณรนิโครธก็คือหลานของพระเจ้าอโศกนั่นแหละ มารดาของสามเณรคืออดีตน้องสะใภ้ของพระเจ้าอโศก ซึ่งพระองค์ได้ประหารชีวิตพี่น้องร่วมอุทรจนหมด แต่น้องสะใภ้ คนนี้สามารถหลบหนีออกนอกเมืองไปอยู่กับพวกคนจัณฑาลใน ขณะที่ยังมีครรภ์แก่ เมื่อให้กำาเนิดโอรสก็ตั้งชื่อว่า นิโครธ ชาวบ้านได้ให้ เกียรติและดูแลพระนางเป็นอย่างดี เคารพนับถือเหมือนพระเทวี นางตั้งใจเลี้ยงดูโอรสเป็นอย่างดี พอเติบโตขึ้นมีอายุได้ ๗ ขวบ