อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ : หน้า 28/249

ในราว 2,800 ปีก่อนพุทธกาลในยุคสำริด (Bronze Age) และชุมชนแห่งนี้เองที่เรียกว่า “อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ” (Indus Civilization) ซึ่งคาดว่าเป็นอารยธรรมยุคเดียวกันกับ อารยธรรมเมโสโปเตเมียในลุ่มแม่น้ำไทกริสและยูเฟรติส และอารยธรรมอียิปต์ในลุ่มแม่น้ำไนล์ คำว่า “สินธุ” หรือ “สินธู” ในภาษาสันสกฤตหมายถึง สายน้ำหรือแม่น้ำ ชื่อของ แม่น้ำสินธุถ้าเขียนเป็นตัวอักษรโรมันคือ Sindhu ส่วนชาวเปอร์เซียซึ่งเป็นเพื่อนบ้านทางตะวันตก ของอินเดียออกเสียง S ไม่ได้จึงแทนเสียง S ด้วยเสียง H ชื่อของแม่น้ำนี้จึงกลายเป็น ฮินดู (Hindu) ต่อมาชาวอังกฤษเข้ามาปกครองอินเดียจึงเรียกว่า Indus เป็นการเรียกตามชาวกรีกโบราณ ซึ่ง ยืมรูปภาษาที่มีพื้นฐานการใช้มาจากชาวเปอร์เซีย โดยมีการตัดตัว H ในคำว่า ฮินดู (Hindu) ทิ้ง แล้วสร้างคำขึ้นมาเป็นคำว่า “อินดุส” (Indus) และ “อินเดีย” (India) โดยคำแรกใช้เรียกชื่อ ของแม่น้ำ ส่วนคำหลังใช้เรียกชื่อประเทศ ทั้งที่แต่เดิมประเทศอินเดียมีชื่อที่เรียกกันจนคุ้นเคยว่า “ภารตวรรษ” (Bharatavarsa) ซึ่งเป็นพระนามของปฐมกษัตริย์แห่งอินเดียตามคัมภีร์มหา ภารตะ (Mahabharata) ที่ชาวอินเดียนับถือ นอกจากจะเรียกว่าภารตวรรษแล้ว อินเดียยังมี อีกชื่อหนึ่งว่า “ฮินดูสถาน” (Hindustan) มาจากภาษาที่ชาวเปอร์เซียเรียกขานดินแดนแห่งนี้ อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุหรือที่รู้จักกันในแวดวงของนักโบราณคดีว่า “อารยธรรมฮา รัปปา” (Harappa Civilization) ถูกค้นพบโดยบังเอิญเมื่อปี คศ. 1856 ระหว่างการสำรวจ เส้นทางเพื่อสร้างทางรถไฟสายละฮอร์-มุลตานในปากีสถาน จากนั้นเซอร์จอห์น มาร์แชลล์ (Sir John Marshall) นักโบราณคดีชาวอังกฤษจึงเข้ามาทำการสำรวจอย่างจริงจัง จนกระทั่ง ขุดพบซากเมืองโบราณสองแห่งที่ซ่อนตัวอยู่ในเนินดินมหึมาริมแม่น้ำสินธุ คือ เมืองฮารัปปา (Harappa) ในรัฐปัญจาบ (Panjap) และเมืองโมเฮนโจ ดาโร (Mohenjo Daro) ในรัฐสินธ์ (Sind) สันนิษฐานว่าเมืองทั้งสองเป็นเมืองศูนย์กลาง หรือเป็นอู่อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ แม้ว่าต่อมา ยังมีการค้นพบที่ตั้งของเมืองต่าง ๆ อีกกว่า 2,500 แห่ง จากการขุดสำรวจเมืองที่ทำกันซ้ำแล้วซ้ำอีกลึกถึงสิบเมตร เป็นที่น่าแปลกใจว่าบริเวณ เมืองดังกล่าวเป็นนครโบราณอันรุ่งเรือง เป็นอารยธรรมเมืองที่มีลักษณะเฉพาะตัว คือมีการ วางผังเมืองเหมือนกันการตัดถนนที่เป็นรูปแบบเดียวกันบ้านเรือนก่ออิฐที่มีขนาดและรูปร่างของ ก้อนอิฐเหมือนกัน กำแพงเมืองและป้อมปราการที่แข็งแรง มียุ้งฉาง อ่างน้ำ ระบบท่อระบายน้ำ ถนนน้อยใหญ่ล้วนปูอิฐเชื่อมต่อกันอย่างดีประดุจตาข่าย นักโบราณคดีจึงลงความเห็นว่า เมืองแรกสุดในอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุสร้างขึ้นเมื่อ ประมาณ 5,000 ปีมาแล้ว และเชื่อว่าเมืองเหล่านั้นคงมีรัฐบาลกลางที่รวมอำนาจอยู่ที่ศูนย์กลาง สังคม อินเดีย ก่ อ น ยุ ค พุ ท ธ ก า ล DOU 19