ธนัญชานีสูตรและการเผยแผ่พระพุทธศาสนา : หน้า 66/249

หรือดังที่ปรากฏในธนัญชานีสูตรนางพราหมณีชื่อธนัญชานีแห่งพราหมณ์ผู้ภารทวาช โคตรคนหนึ่ง เป็นผู้เลื่อมใสยิ่งในพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ วันหนึ่งขณะที่ นางกำลังนำภัตเข้าไปเพื่อพราหมณ์ผู้สามี นางก้าวเท้าพลาดจึงเปล่งอุทาน 3 ครั้งว่า ขอนอบ น้อมแด่พระผู้มีพระภาคพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น เมื่อนางพราหมณีกล่าว อย่างนี้แล้ว พราหมณ์ผู้สามีได้กล่าวกะนางว่า “ก็หญิงถ่อยนี้กล่าวคุณของสมณะโล้นอย่างนี้ งนี้ไม่ว่าที่ไหนๆ แน่ะหญิงถ่อย บัดนี้เราจักยกวาทะต่อพระศาสดานั้นของเจ้า” ในอรรถกถากล่าวถึงธนัญชานีสูตรเพิ่มเติมว่า วันหนึ่งพราหมณ์ผู้สามีได้ปรึกษากับ พราหมณีว่า แน่ะแม่จำเริญ พรุ่งนี้พราหมณ์ 500 คน จักบริโภคในเรือนของเรานะ นางถามว่า ฉันจะช่วยอะไรได้บ้างละพราหมณ์ พราหมณ์กล่าวว่า ไม่มีกิจอะไรอื่นที่เจ้าจะต้องช่วยดอก คนเหล่าอื่นจักกระทำการหุงต้มและอังคาสทั้งหมด ข้อที่เจ้ายืนก็ดี นั่งก็ดี จามก็ดี ไอก็ดี ทำการ นอบน้อมแก่สมณะโล้นนั้นว่า นโม พุทฺธสฺส นั้น พรุ่งนี้ เจ้าอย่าทำสิ่งนั้นสักวันหนึ่งเถิด ด้วยว่า พราหมณ์ทั้งหลายได้ยินดังนั้นแล้วจะไม่พอใจ เจ้าอย่าทำเราให้แตกจากพราหมณ์ทั้งหลายเลย นางพรามณีกล่าวว่า ท่านจะแตกจากพราหมณ์ก็ดี จากเทวดาก็ดี ส่วนฉันระลึกถึง พระศาสดา ไม่นอบน้อม ไม่สามารถที่จะอดกลั้นอยู่ได้ พราหมณ์กล่าวว่า แน่ะแม่มหาจำเริญ ก่อนอื่นเจ้าต้องพยายามปิดประตูบ้านในบ้าน 100 ตระกูล เมื่อไม่สามารถจะปิดปากที่จะพึง ปิดด้วยนิ้วทั้ง 2 ชั่วเวลาที่พวกพราหมณ์บริโภค พราหมณ์นั้นแม้พูดซ้ำซากอย่างนี้ก็ไม่อาจห้าม ได้ด้วยความรัก จึงถือเอาพระขรรค์ที่วางไว้บนหัวนอนกล่าวว่า “แม่มหาจำเริญ เมื่อ เมื่อพราหมณ์ นั่งประชุมกันพรุ่งนี้ ถ้าเจ้านมัสการสมณะโล้นนั้นไซร้ เราจะเอาพระขรรค์เล่มนี้สับเจ้า ตั้งแต่ พื้นเท้าจนถึงปลายผมทำให้เป็นกองเหมือนหน่อไม้” แม้ศาสนาพราหมณ์จะหยั่งรากฝังลึกในสังคมอินเดียมานานหลายพันปีดังกล่าวแล้ว แต่ด้วยระยะเวลาเพียง 45 ปีแห่งการบังเกิดขึ้นของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์เสด็จออก เผยแผ่พระธรรมคำสอนนำพามหาชนให้เปลี่ยนความเชื่อและวัฒนธรรมดั้งเดิม มานับถือพระ รัตนตรัยเป็นที่พึ่งที่ระลึกได้จำนวนมาก ชนทุกชั้นทุกวรรณะหันมานับถือพระพุทธศาสนา ตั้งแต่พระราชามหากษัตริย์ เศรษฐีมหาเศรษฐี พ่อค้าประชาชนทั่วไป และแม้แต่พราหมณ์ผู้ เป็นเจ้าลัทธิเองและพราหมณ์ชาวบ้านทั่วไปก็ละทิ้งคำสอนเดิมมานับถือพระพุทธศาสนา จำนวนมาก เมื่อพระพุทธองค์ทรงจาริกไปเทศน์สอนในพราหมณคามหรือหมู่บ้านพราหมณ์ เช่น สาละ ศาลา โอปาสาทะ เวฬุทวาร เวนาคปุระ อิจฉานังคละ และขานุมัตตะ เป็นต้น พราหมณ์ * สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม 25 ข้อ 627 หน้า 195 * สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม 25 หน้า 198 สังคม อินเดีย ส มั ย พุ ท ธ ก า ล DOU 57