พระพุทธศาสนาในอินเดียและการอุปถัมภ์จากกษัตริย์ : หน้า 110/249

ในสมัยพุทธกาล พระพุทธศาสนาได้รับการอุปถัมภ์จากกษัตริย์ผู้ปกครองรัฐต่าง ๆ เช่น พระเจ้าพิมพิสาร พระเจ้าปเสนทิโกศล พระเจ้าจัณฑปัชโชต และพระเจ้าอุเทน ทรง ยอมรับพระพุทธศาสนา หลังจากพุทธกาลพระพุทธศาสนาก็ได้ขยายตัวไปตามลำดับ และ 200 ปีเศษหลังพุทธกาล พระพุทธศาสนาได้หยั่งรากลึกลงไปในอินเดียในยุคของพระเจ้า อโศกมหาราช แห่งราชวงศ์โมริยะ พระเจ้ากนิษกะแห่งราชวงศ์กุษาณะ และพระเจ้าหรรษวรรธนะ เป็นต้น กษัตริย์เหล่านี้ทรงส่งเสริมความก้าวหน้าของพระพุทธศาสนาทั้งในอินเดียและ ในต่างประเทศ โดยเฉพาะพระเจ้าอโศกมหาราช พระองค์เป็นคนแรกที่ทำให้พระพุทธศาสนากลาย เป็นศาสนาของโลก ทรงแผ่ขยายพระศาสนาไปจนทั่วทุกทิศของอินเดีย และนำไปยังลังกา กัษมิระ และคันธาระ ทั้งยังส่งสมณทูตไปยังกษัตริยกรีกในสมัยของพระองค์อีกด้วย ภายหลังจากที่พระเจ้าอโศกมหาราชสวรรคตไปแล้ว 50 ปี ราชวงศ์โมรยะของ พระองค์ก็ล่มสลาย พระพุทธศาสนาจึงตกอยู่ในสภาพไร้กษัตริย์อุปถัมภ์ และกลับมาสู่ยุคทอง อีกครั้งในปี พ.ศ.621 ซึ่งตรงกับสมัยของพระเจ้ากนิษกะ ต่อมาประมาณปี พ.ศ.700 ราชวงศ์ กุษาณะของพระเจ้ากนิษกะหมดอำนาจในการปกครองอินเดีย กงล้อแห่งพระพุทธศาสนาจึง หมุนกลับมาสู่สภาพไร้ราชูปถัมภ์อีกครั้ง เมื่อราชวงศ์คุปตะมีอำนาจปกครองแคว้นมคธ กษัตริย์ ราชวงศ์นี้นับถือศาสนาพราหมณ์กระทั่งมาถึงยุคของกษัตริย์ผู้จงรักภักดีและเปี่ยมด้วยศรัทธาต่อ พระพุทธศาสนาองค์สุดท้ายคือ พระเจ้าหรรษวรรธนะ ทรงครองราชสมบัติเมื่อราวปี พ.ศ. 1100 พระเจ้าหรรษวรรธนะแผ่อำนาจครองแผ่นดินภาคเหนือทั้งหมด พระองค์เสด็จสวรรคตในราวปี พ.ศ.1190 จากนั้นเป็นต้นมา พระพุทธศาสนาจึงโดดเดี่ยวอยู่ท่ามกลางศัตรูคู่แค้น คือศาสนา ฮินดู ตกอยู่ในภาวะไร้ราชูปถัมภ์ ไม่มีผู้ปกป้องผองภัย เมื่อพระพุทธศาสนาสูญสิ้นราชูปถัมภ์ กษัตริย์ต่างศาสนาจึงใช้อำนาจมหาศาลที่ตนมีอยู่เข้าทำลายล้างผลาญโดยไม่ยั้งมือ ความรุ่งเรืองและอับเฉาของพระพุทธศาสนาในอินเดีย ขึ้นอยู่กับว่าในยุคใดสมัยใด กษัตริย์ให้ความอุปถัมภ์สนับสนุน ยุคนั้นสมัยนั้นพระพุทธศาสนาก็จะเจริญรุ่งเรือง แต่ยุคใด เป็นไปในทำนองตรงกันข้าม คือหากขาดความอุปการะจากผู้ทรงอำนาจในแผ่นดิน ยุคนั้น พระพุทธศาสนาก็จะประสบกับภาวะซบเซา 1 เอ็ดเวอร์ด คอนซ์, พุทธศาสนา: สาระและพัฒนาการ, 2530 หน้า 92,93 * ดี.ซี. อหิระ, สาเหตุความเสื่อมสูญของพระพุทธศาสนาในอินเดียหน้า, 2542 หน้า 113,114 3 พระมหานิกร สุวรรณดี (2544) “การศึกษาวิเคราะห์หลักความเชื่อเรื่องระบบวรรณะของชาวฮินดูในประเทศไทย”, วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาศาสนาเปรียบเทียบ, มหาวิทยาลัยมหิดลหน้า 140 พระพุทธศาสนาในอินเดีย หลังยุค พุ ท ธ ก า ล DOU 101