ปูรณกัสสปะและมักขลิโคสาล : หน้า 58/249

3.2.1 ปูรณกัสสปะ พระพุทธโฆษาจารย์กล่าวว่า ปูรณกัสสปะเกิดในวรรณะพราหมณ์ วัยเด็กได้เป็น คนรับใช้ในตระกูลหนึ่งซึ่งมีคนรับใช้อยู่ 99 คน รวมปูรณกัสสปะอีกคนหนึ่งเป็น 100 คน ด้วย เหตุนี้จึงทำให้เขาได้ชื่อว่า ปูรโณ เพราะทำให้ทาสในเรือนครบ 100 คน วันหนึ่งเขาหนีออก จากเรือน ระหว่างทางพวกโจรชิงเอาผ้าของเขาไป เขาเดินเข้าไปในบ้านตำบลหนึ่งทั้ง ๆ ที่ เปลือยกาย พวกมนุษย์เห็นเขาแล้วคิดว่า สมณะนี้เป็นพระอรหันต์ ผู้มักน้อย ผู้ที่จะเสมอ เหมือนกับสมณะนี้ไม่มี จึงนำของหวานและของคาวเข้าไปสักการะ ปูรณกัสสปะคิดว่า เรื่องนี้ เกิดขึ้นเพราะเราไม่นุ่งผ้า ตั้งแต่นั้นมาแม้ได้ผ้ามาก็ไม่นุ่ง เขาถือเอาการไม่นุ่งผ้านั่นแหละเป็น บรรพชา ต่อมามีกุลบุตรมาเป็นศิษย์จำนวนมาก ลัทธิของปูรณกัสสปะจัดอยู่ในประเภท “อกิริยวาทะ” หมายถึง ลัทธิที่ถือว่าทำแล้ว ไม่เป็นอันทำ ดังที่ครูปูรณกัสสปะกล่าวกับพระเจ้าอชาตศัตรูในสามัญญผลสูตรว่า บุคคล ทำบาปเอง หรือใช้ให้ผู้อื่นทำบาป เบียดเบียนเอง หรือใช้ให้ผู้อื่นเบียดเบียน ฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ ทำชู้กับภริยาเขา พูดเท็จ ผู้ทำไม่ชื่อว่าทำบาป การทำเช่นนั้นเป็นเหตุย่อมไม่มีบาปมาถึงเขา แม้การทำบุญก็เหมือนกัน การให้ทาน การฝึกอินทรีย์ การสำรวมศีล การกล่าวคำสัตย์ การทำ เช่นนั้นเป็นเหตุย่อมไม่มีบุญมาถึงเขา คำสอนในลัทธินี้จึงต่างกับหลักกฎแห่งกรรมในพระพุทธ ศาสนา 3.2.2 มักขลิโคสาล มักขลิโคสาลเป็นบุตรพราหมณ์ชื่อ มักขลิ มารดาชื่อ ภัททา อาศัยอยู่หมู่บ้านสาลวัน ใกล้เมืองสาวัตถี พระพุทธโฆษาจารย์กล่าวว่า คำว่า โคสาละ แปลว่าผู้เกิดในโรงโค วัยเด็กเป็น คนรับใช้ในตระกูลหนึ่ง วันหนึ่งเขาถือหม้อน้ำมันเดินไปบนพื้นดินที่มีโคลน นายบอกว่า อย่าลื่น นะพ่อ เขาลื่นล้มลงด้วยความเผอเรอแล้ววิ่งหนีไปเพราะกลัวนาย แต่นายวิ่งไปจับชายผ้าไว้ทัน เขาจึงสลัดผ้าทิ้งแล้วหนีไป ขณะเดินเข้าไปในบ้านตำบลหนึ่งทั้ง ๆ ที่เปลือยกาย พวกมนุษย์เห็น เขาแล้วก็มีจิตศรัทธาเช่นเดียวกับกรณีของท่านปูรณกัสสปะ ภายหลังมักขลิโคสาลจึงตั้งลัทธิ ขึ้นและมีลูกศิษย์จำนวนมากเช่นกัน ลัทธินี้ไม่ยอมรับอาหารที่เขาเจาะจงถวาย ไม่รับอาหารขณะมีสุนัขอยู่ข้าง ๆ หรือ 1 มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม 18 หน้า 568-569 2 ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค เล่ม 53 หน้า 165-166 * มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม 180 หน้า 569 สังคม อินเดีย ส มั ย พุ ท ธ ก า ล DOU 49