การปกครองและความยับยั้งชั่งใจในพระราชา : หน้า 127/593

คุณ ธ ร ร ม ข อ ง นักปกครอง จึงพาไปเข้าเฝ้าพระราชา พระราชาทรงปฏิสันถารเป็นอย่างดีว่า “สุมังคละ เหตุไรท่านจึงประหารพระปัจเจกพุทธเจ้าผู้เป็น บุญเขตของเรา” นายสุมังคละกราบทูลว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้ สมมติเทพ ข้าพระองค์มิได้มีเจตนาจะประหารพระปัจเจกพุทธเจ้า ข้าพระองค์ทั้งเคารพและบูชาท่าน แต่เพราะเข้าใจผิด คิดว่า เป็นเนื้อจึงได้ยิงไป พระราชาตรัสว่า “ถ้าเช่นนั้น ท่านอย่ากลัวเราอีกต่อไป เลย” แล้วทรงแต่งตั้งให้เป็นผู้เฝ้าพระราชอุทยานตามเดิม ใน วันนั้น อำมาตย์ท่านหนึ่งซึ่งอยู่ในเหตุการณ์นั้นได้ทูลถามว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ ทำไมพระองค์สดับคุณของ นายสุมังคละถึง ๒ ครั้ง ก็ยังทรงนิ่งเฉย เหตุใดครั้งนี้ พระองค์ จึงทรงอนุเคราะห์นายสุมังคละ” พระราชาตรัสว่า “ธรรมดา พระราชากำลังพิโรธ ทําอะไรลงไปด้วยความผลุนผลันย่อมไม่ สมควร ฉะนั้นครั้งก่อนๆ เราจึงนิ่งเสีย ครั้งที่สามเรารู้ว่าใจของ เราสงบแล้ว ความโกรธได้ลดลง จึงให้เรียกเขาเข้ามา จากนั้น พระองค์แสดงราชวัตรให้ฟังว่า “เมื่อผู้เป็น พระเจ้าแผ่นดินรู้ว่า ตนกำลังกริ้วก็ไม่พึงลงอาชญาอันไม่สมควร เมื่อใดรู้ว่าจิตของตนผ่องใสแล้ว จึงใคร่ครวญความผิดที่ผู้อื่น ทำไว้พิจารณาให้เห็นแจ่มแจ้งด้วยปัญญาว่า ส่วนนี้เป็นประโยชน์ นี้เป็นโทษ เมื่อนั้น จึงปรับโทษตามสมควร บุคคลใดไม่ถูกอคติ