นิยามและผังของสรรพสิ่ง : หน้า 273/593

นิยาม หรือ ผังของสรรพสิ่ง ๒๗๒ เดิมก็จำได้ จึงช่วยกันเอากิ่งไม้ออก เห็นเหี้ยตัวสั่นผอมเหลือแต่ กระดูกเดินออกมา จึงสงสารมันพากันพร้อมใจปล่อยมันไป ด้วยกรรมนั้น เหล่าภิกษุจึงถูกขังอยู่ในถ้ำถึง ๗ วัน นี่เป็น ตัวอย่างของกรรมนิยาม สําหรับการที่ต้นไม้ผลิดอกออกผล และมีใบอ่อนพร้อมๆ กันในแต่ละฤดูกาล หรือแม้จะเป็นดอกบัวบานแย้มในยามเช้า กลางคืนหุบ เช่นนี้เป็นต้น นับว่าเป็นอุตุนิยาม คือ เป็นแผนผัง ของฤดูกาล การออกผลหรือการมีรสชาติของพืชพันธุ์ต่างๆ ไม่ว่าจะ เป็นข้าวสาลีที่มีผล ก็เพราะเป็นผลมาจากเมล็ด หรืออ้อย มีรสหวานย่อมเป็นผลมาจากน้ำหวาน สะเดามีรสขมย่อมเป็น ผลมาจากพืชขม ไม่มีการเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างอื่น หรือ ดอกทานตะวันจะบ่ายหน้าไปทางพระอาทิตย์ หรือเถาวัลย์ เลื้อยไปตามลำต้นของต้นไม้ เช่นนี้เป็นต้น เรียกว่า พีชนิยาม คือเป็นความแน่นอนของพืชพันธุ์นั่นเอง จิตนิยาม เป็นเรื่องความแน่นอนของดวงจิต ถ้าจิตเรา ผ่องใสสะอาดบริสุทธิ์ เราก็จะมีความสุขและความสําเร็จในชีวิต แม้ละโลกไปแล้ว ย่อมมีสุคติภูมิเป็นที่ไป แต่ถ้าจิตเศร้าหมอง ไม่ผ่องใสก็ต้องมีทุคติเป็นที่ไป