การวิเคราะห์ธรรมะในมุมมองของคนดี : หน้า 408/593

ธรรมะเพื่อประช สังเกตคนดีที่ความประพฤติ ๔๐๗ นายจัณฑาลจึงหยุดถามมาณพว่า “ท่านมาจากตระกูล พราหมณ์ใช่ไหม ถึงได้ระมัดระวังเรื่องตระกูลขนาดนี้” พอ มาณพตอบว่า “ใช่” คนจัณฑาลก็ถามต่อไปว่า “ท่านจะเป็น อะไรก็แล้วแต่ ถ้าท่านสามารถตอบปัญหาของฉันได้ ฉันก็จะ ยอมหลีกทางให้และไม่ยุ่งเกี่ยวกับท่าน แต่ถ้าท่านตอบปัญหา ของฉันไม่ได้ ก็ขอให้ท่านลอดหว่างขาของฉันก็แล้วกัน” เสตเกตุ- มาณพเกิดทิฏฐิมานะขึ้นมาจึงตอบตกลง คนจัณฑาลผู้ฉลาดก็ เอ่ยคำถามว่า “ข้าแต่ท่านมาณพ ธรรมดาว่าทิศมีกี่ทิศ” เสตเกตุ มาณพยังไม่ทันได้คิดโดยรอบคอบ ตอบทันทีว่า “ทิศนั้นก็มี เพียงสี่ทิศเท่านั้นแหละ จะมีมากกว่านั้นที่ไหนกัน” แต่ผิดคาด เพราะจัณฑาลผู้นี้เป็นบัณฑิต คำถามที่ถามไปนั้นเป็นความรู้ที่ ลึกซึ้ง เมื่อเห็นมาณพตอบไม่ถูกจึงพูดว่า “เราไม่ได้ถามท่านถึง ทิศเหล่านั้น แม้ปัญหาเท่านี้ ท่านก็ยังไม่รู้ถึงความลึกซึ้งของนัยที่ให้ แล้วยังรังเกียจลมที่พัดผ่านตัวของเราอีก” ว่าแล้วก็จับมาณพ นั้นโน้มลงมาลอดหว่างขาของตัวเอง เหล่ามาณพทั้งหลายได้รับ ความอับอาย จึงกลับมาเล่าเหตุการณ์ทั้งหมดให้อาจารย์ทิศา ปาโมกข์ฟัง อาจารย์ได้ฟังดังนั้น รู้ทันทีว่า ลูกศิษย์ตนภูมิรู้ยังไม่ถึง