วาสสัมพันธ เล่ม 2 - หน้า ที่ 67 : หน้า 68/228

ประโยค - อธิบายวาสสัมพันธ เล่ม 2 - หน้า ที่ 67 มา ปามเทน กาล วิถีนามถิต ตามที่แสดงแล้ว. บางแห่งเต็มบทที่ ละไว้ข้ามา อ.. ...ทุกโบ (โศตติ ทุกข์ม อาวตติ. [ เสยุกสถ ดร. 25 ]" ย่อมเป็นทุกข์ คือล้อมนั่งซึ่งทุกข์นั้นเทียว. ทุกโบ เป็น บทมาในบทกว่าว่า ทุกโบ ปาปสุต อูจิโอ ไมเป็น ทุกมวา อาวตติ, ต้องเติม โหติ เข้ามาเป็น ทุกโบ โหติ. (ทุกโบ เป็นวิภักษตถา ใน โหติ แต่ไม่เขียน โหติ ไว้ต้องเข้าใจเอง) [ b ] คำนี้เป็นไพรพงส์ (วิริยา) อกสู้ อดทน อดกลั้น คำนี้รูป ต่าง ๆ กัน แต่ใช้ในวรณเดียวกัน ไมมีวิวิรยะ-วิวรรณ. คำนี้เป็น ไวพจน์ของกันและกัน มีในสถานนานวลีโดยมาก เช่นในธรรมยาม- สูตรว่า ตาด ตกโต อภิสมุชพฤติ อภิสมิต ปฐมวิริยะ วิวรติ วิวรติ อดุทานีโรติ. "พระทอดคะยอมตรัสสุโลด ย่อมทรงทราบตรอก ถาถนั่น, ครับตรัสสุโลด ครับทรงราบตลอดแล้ว ย่อมทรงบอก ทรงแสดง ทรงบัญญัติ ทรงกำหนด ทรงเปิดเผย ทรงจำแนก ทรง ทำให้ตื่น." อภิสมุชพฤติ อภิสมิต เป็นไพรพจน์กัน, อภิสมุทุตตรา อภิสมเตา ก็เช่นเดียวกัน. และ ๗ บท มี อภิญาตติ เป็นต้น ถึงเป็น ไวพจน์กัน. ในรวบปฏิอุตกกิมบ้าง เช่นในท้ายเรื่องมริตัมมุนู กัตเทะ๓๓๓ แสดงว่าพระธรรมบรรจุรุ่งอรหัตพร้อมกับปฏิสัมภิทา ในที่สุดแห่งคาถาแล้ว! สตฺถ สุขุมวณฺณติ สรีริ โคเมนุโร วุนฺเดนปโต วนุตนโต อกลโถ ชมเชย สรรเสริญ ไหว้พระสรีระ มีวรรณะเพียงดัง วรรณะแห่งทองของพระศศาดูมแล้ว.’ โชเมนิโต อุณฺนตา เป็น ไวพจน์กัน.