ความสัมพันธ์และโครงสร้างประโยคในภาษาไทย : หน้า 43/228

ประโยค - อธิบายความสัมพันธ์ เล่ม ๒ หน้าที่ 42 บทประธานได้ (ก็รณอุนฺ มาน ปัญจอ) และเรียบบทประธานว่า ลิงติคฺตะ. แต่ในที่นี้กรือ ยา เฉพาะ ที่วางไว้ในที่สุด ไม่เป็น วิสสถานของบทประธาน เพราะโดยรณฺบี้เป็นรูปของพาญั้นเอง แต่ แทนที่จะวางกริยาในบทในที่สุด กลับวางกริยา ควา ปัจจัยไว้ น่าจะเป็นเพราะเหตุนี้ จึงต้องตั้งชื่อบทกริยานั้นใหม่ว่า ก็รณอันนัย คือจัดเป็นกริยาที่เป็นประธาน คือกริยาใหญ่ ส่วนบทประธานซึ่ง เป็นคำตาย เรียกชื่อเหมือนกตล่าในกริยาในบทในพาญ์ และนำจัดเป็นชั้น พากย์อังฺ ขนิดที่เป็นตอนหนึ่งจากพากย์ (ไม่ใช่ตอนหนึ่ง ๆ ของ พากย์) เพราะตั้งเป็นประโยคของตนต่างหาก เช่นเดียวกับพากย์อังฺ ลิงติคฺตะ [ ๒ ] เพราะเหตุไร ท่านจึงวางกริยา ควา ปัจจัย ไว้ในที่สุด ข้อความ, ปัญญานี้ตอนใดจะการสังเกตด้วยอย่างที่นายใช้, กล่าวโดยอ่อย ว่า ท่านใช้ในข้อความที่กล่าวรวม ๆ แยก ๆ ซึ่งจงต้องแบ่งประโยค ออกเป็นหลายท่อน น่าเป็นเพราะเหตุนี้ จึงวางกริยา ควา ปัจจัยไว้ ในที่สุดข้อความของท่อนที่กล่าวรวม หรือกล่าวแยก ซึ่งในท่อนที่สุด จึงใช้กริยาในบทนั้นเอง. ก่อนที่วางกริยา ควา ปัจจัยไว้ในที่สุดนั้น จึงเป็นเหมือนอนุปประโยค [ 3 ] ในข้อความที่กล่าวรวม ๆ แยก ๆ นั้นวางกริยา ควา ปัจจัย ไว้ในตอนไหน สังเกตได้จากที่นายใช้ดังต่อไปนี้ :- ก. รวม - แยก: ในข้อความหลายตอน ท่อนต้นกล่าวรวม ท่อนหลังกล่าวแยก, วางกริยา ควา ปัจจัยไว้ในที่สุดของท่อนที่กล่าว