ความสัมพันธ์และการแปลประโยค : หน้า 203/228

ประโยค - อธิบายความสัมพันธ์ เล่ม ๒ - หน้า 202 แปลอย่างนี้ เหมือนยกประโยคหน้าเป็นประโยค ค หรือ ค ศัพท์ แฝงอยู่ในประโยคหน้า. ยกทิ ค หรือ ค ศัพท์ทั้งปวง อาจแปลอย่างนี้ได้ตามเหมาะ. (บาลีตีความปลากสุด ตอนนี้ในฤดูใบไม้ร่วง องค์ครู-นิกาย [๒/๕๕]) มีชื่อ เอส ภาวโด..ปุญญาเดก ค์ โลกสุข, แต่ในอธิวุตตกะนี้ไม่มี. ถึงจะมีต่อ เอส ก็เห็นว่า เอส ไม่ใช่เป็นบทรับ ยกทิ. เพราะไม่ใช่ลักษณะอนุประโยค ค ศัพท์ที่ใช้ในประโยค ยกทิพิ้งเขยบดู). อีกอย่างหนึ่ง ท่านใช้อย่าง เลยญิษฐี (คือ) เช่น เอ ว่าสำคะ... อนุญฺญมฺญูรปาเนน สมเด็จพระมหาสมณเจ้า ว.ว. ทรงแปลว่า "เพราะบริบทรของพระมี้พระภาคเจ้านั้น เจริญแล้วด้วยอารากอย่างนี้ คือ ด้วยคำว่ากะซึ่งกันและกัน ด้วยเตือนกันและกันให้ถอนอากาบัต" เพราะฉะนั้น จึงเป็นนิบาดอย่าง เลยญิษฐี ได้อีกอย่างหนึ่ง แปลว่า "นี่อะไร" (โดยพียชนะ), "คือ" (โดยอรรถ) เรียกชื่อว่า ปูเจนบูโต ตามที่ท่านเรียกไว้แล้วในแบบวารสารสัมพันธ์ ตอนที่ว่าคือด้วยนิบาด, หรือ นิยมฺปูโต ตามที่เรียงในอรรถกถา [ส. ว. ๒/๒๒๒] (หรือเรียกว่า ลิงค์ตะ คีบี่, ความอย่างเดียวกัน). พิจารณาศุในประโยคมาก ยกทิ กับ เลยญิษฐี เทียบกันได้ แต่มีข้อที่ต่างกันคือ ยกทิ มุ่งกำหนดอรรถที่มี้ได้กำหนดอย่างเดียว เลยญิษฐี มุ่งกำหนดดังนั้น และจำนกข้อด้วย อ. เทียบกัน คือ:- ยกทิ คาดคตสาวกสูงโม เคส อคมนฺญายาติ, ยกทิ จตุภริ