ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - อภิปรายความสัมพันธ์ เล่ม ๒ - หน้า 91
น อูฐิ์. [ฉบับไฉนิจปลาสก. ๗/๔๕๔] ข้อว่า "ไม่ขึ้นนั้น เป็นความท่อนต้น มีในคำสรรเสนาของพระเจ้าปเสนทิโกศลว่า เว้อ, กลมาปริมาณวัฏฏ์ ส ตุฏิ สนติอิ นิสินโ นมิ กีสา น อูฐิ์" อย่างนั้น, เหตุไรในวันก่อน ท่านนั่งอยู่ในสำนักงพระศาสดา เห็นเราแล้วไม่ยื่นขึ้นรับ. ฉัตตปณิฐอาสากุตตตอบด้วยถ้อยคำที่มากเป็นตัวอย่างนั้น แปลว่า "ข้าแต่พระมหาราช, เพราะเหตุข้าพระองค์นั่งในสำนักของพระราชาผู้อื่น เมื่อเห็นเจ้าประทศรชแล้วรับไม่รับ" ตสุมานู อูฐิ์ เป็นประโยคคำพูดต้น. โดยมากท่านไม่พูดให้ชื่ออีก ดังเช่น ในกุฎโปสาวัตตํ [๒/๕๕] ตอนที่กล่าวว่า พระราชาสถมเศรษฐี- บุตรว่า เวหุ โกสุมา เอม่า โสโร่? "ผู้เจริญ", จงกล่าว, เจ้า ทำอย่างนั้นเพราะอะไร?" เศษฐีบุตรตอบว่า นิสสโย เม นุตกิ เทว. "ข้าแต่เทวะ, (เพราะว่าที่พึ่งของข้าพระองค์ไม่มีม. ในการบอกสัมพันธิ์ พึ่งบอกอย่างเปล่า แล้วแต่จะใช้วิธีเต็ม หรือ เพราะว่า อสูมาหรือ ทิเทพี เพราะเหตุใด.
สรุปอภิปราย: นาคโสตนํ เป็นชื่อของความท่อนหลังที่กล่าวเหตุ ของความท่อนั้น เพราะส่องความย้อนกลับไปเป็นเหตุของความท่อนั้น. บอกสัมพันธิ์ตาม
กาโกโลกนํ
(๒) ในพากย์หรือพากย์เดียวกัน บางทีต้องใช้บท ๆ หนึ่งในอรรถกถาอย่าง แต่ท่านว่ามิชนั้นไว้รังเลอจ ฉะนั้นโบราณท่านเรียกว่า กาโกโลญนัย คือมิฉะนั้นการดูของกา