การศึกษาเรื่องสัตตมีปัจจัตตะ : หน้า 184/228

ประโยค - อธิบายความสัมพันธ์ เล่ม 2 - หน้า 183 ตัวอย่างในบาศสุดต้นปิฎกหลายแห่ง เช่นในสัญญุตนิยก บันทววรรค ตอนโตปติปัตถวรรคที่ 1 ใน ที่บัญญัติวุต ว่า พาล จ ปัญหาเตา สนุววิท ฯลฯ ทุกษสูตรต์ กิริยาสุขติ (อรรถถาแก้เป็น พาลอ ฯ ปัญติอา) ตอนโลกมาณุคุณวัดที่ 2 ฯ สนุววิท ภิญฺญาเส อายตนะ เวกินทพพ. (อรรถถาแก้เป็น ตฺ การณ ชานติพพ) ในทางสัมพันธ์อธิษฐานให้เรียกชื่อบทนี้ว่า เฉพาะที่เป็นบท ประธานว่า สัตตมีปัจจัตตะ อธิบาย : [๑] คำว่า สัตตมีปัจจัตตะ สัตตมึ ก็แปลว่าสัตตมีวิกิตติ ปัจจัตตะ แปลว่า ปัจจวิทติรวมกันเป็นสัตตมีปัจจัตตะ คือเอาความว่า ปฏิมาในรูปสัตตมี หรือสัตตมีที่ใช้ในปฏิมา นี่เป็นคำแสดงวิธีใช้ศัพท์ แต่ท่านสนให้ใช้เป็นชื่อของบทเช่นนี้ที่เป็นประธาน ในกรณีชั้นบา สัตตมีปัจจัตตะ มีใช้เฉพาะบทประธาน ก็มี โชตลอดไปจึงบทวาสนะ ถึงบทวิทยาที่ประกอบด้วยวิภัตตนาม ก็มี ใช้ในข้อความทั้งท่อนก็มี เช่น ต้องเรียกตามอรรถนั้นๆ อู- ที่ ๑ พาลา จ ปุญญิตา ฯ สนุววิท ฯ วסתิวา ทุกษสูตร ฯ กิริสุนุ่น. [อนุวารกฺ. ๑/๒๐] "ทั้งพาลทั้งปัญติ ดำเล่นไป ท่องเที่ยวไป จักทำที่สุดแห่งทุกข์