อรหันต์และพระพุทธองค์ : หน้า 272/589

ธรรมะเพื่อประช พระอรหันต์ของโลก ตรัสรู้กายธรรมอรหัตนี่แหละ เพราะฉะนั้น คำว่า อรห์ หรืออรหันต์นั้น เป็นค่าที่ ศักดิ์สิทธิ์ และมีความหมายมาก เพราะกว่าจะได้คำนี้มา พระ บรมศาสดาต้องทุ่มเทสร้างบารมีมามาก อย่างน้อย ๒๐ อสงไขย แสนมหากัป และกว่าจะตรัสรู้ได้ ต้องมีวิริยอุตสาหะ เอาชีวิต เป็นเดิมพันกัน ที่พระพุทธองค์ทรงพระนามว่า อรห์ ก็เพราะ บำเพ็ญสมาธิภาวนา ตั้งมหาปณิธานอย่างแรงกล้า ใต้ควงไม้ พระศรีมหาโพธิ์ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน 5 ทรงตั้งพระหฤทัยมั่น ว่า “แม้เนื้อเลือดในสรีระของพระองค์จะแห้งเหือดหายไป เหลือแต่หนังเอ็นกระดูกก็ตามที หากไม่ได้บรรลุพระสัมมาสัม โพธิญาณ พระองค์จะไม่ยอมลุกจากที่เป็นอันขาด” จากนั้นพระองค์ทรงนั่งสมาธิรุดไปข้างหน้าด้วยน้ำพระทัย อันเด็ดเดี่ยว ในที่สุดก็ได้บรรลุพระสัพพัญญุตญาณสมดัง พระประสงค์ ยามต้นได้บรรลุปุพเพนิวาสานุสติญาณ ระลึกชาติ หนหลังได้ว่าสร้างบารมีมาก่อสงไขย กี่ภพกี่ชาติ ทรงรู้เห็นหมด ยามที่ ๒ ทรงบรรลุจุตูปปาตญาณ หยั่งรู้ความจุติ และความ เกิดของสรรพสัตว์ทั้งหลายได้ ยามที่ ๓ ทรงบรรลุอาสวักขยญาณ สามารถกำจัดกิเลสอาสวะที่หมักดองอยู่ในใจ สังโยชน์เบื้องต่ำ เบื้องสูง ที่เอิบอาบ ซึมซาบ ปนเป็น สวมซ้อน ร้อยไส้ ให้ หลุดร่อนออกจากใจได้หมด ทรงรู้แจ้ง เห็นแจ้ง เห็นด้วย