ทศพลญาณในพระพุทธเจ้า : หน้า 489/589

ธีระ ประชา พระทศพลญาณ ៤៨៨ เป็นสมาธิ จิตหลุดพ้นก็รู้ว่าจิตหลุดพ้นแล้ว” จากนั้นพระบรมศาสดาทรงแสดงทศพลญาณ ๑๐ ประการ ซึ่งทศพลญาณนี้มีเฉพาะในพระพุทธเจ้าเท่านั้น ประการที่ ๑. ฐานาฐานญาณ ปรีชาญาณหยั่งรู้ฐานะ และอฐานะ คือ รู้กฎธรรมชาติเกี่ยวกับขอบเขตและขีดขั้นของ สิ่งทั้งหลายว่า อะไรเป็นไปได้ อะไรเป็นไปไม่ได้ และแค่ไหนเพียงไร โดยเฉพาะเรื่องเหตุกับผล และกฎเกณฑ์ทางศีลธรรม ซึ่งจะได้ รับผลกรรมที่ดีและชั่วต่างกัน ประการที่ ๒. กรรมวิปากญาณ ปรีชาญาณหยั่งรู้ผล ของกรรม คือ สามารถกำหนดแยกการให้ผลอย่างสลับซับซ้อน ระหว่างกรรมดีกับกรรมชั่วที่ต่างกรรมต่างวาระ ทรงมองเห็น รายละเอียด และความสัมพันธ์เกี่ยวโยง ในกระบวนการกิเลส- กรรมวิบากอย่างชัดเจน ประการที่ ๓. สัพพัตถคามินีปฏิปทาญาณ ปรีชาญาณ หยั่งรู้ข้อปฏิบัติ ที่จะนำไปสู่คติทั้งปวง คือ สุคติ ทุคติ หรือพ้น จากคติ หรือปรีชาญาณหยั่งรู้ข้อปฏิบัติ ที่จะนำไปสู่ประโยชน์ ทั้งปวง ทั้งที่เป็นทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ สัมปรายิกัตถประโยชน์ หรือปรมัตถประโยชน์ คือ ประโยชน์อย่างยิ่ง ทรงรู้ว่า เมื่อ ปรารถนาจะเข้าถึงคติหรือประโยชน์ใด จะต้องทำอย่างไรบ้าง