การศึกษาเกี่ยวกับญาณและปฏิวัติในพระพุทธศาสนา : หน้า 64/174

ประโยค 5 - มังคลัตถกาเปนีแปล เล่ม ๕ - หน้าที่ 64 แท้ เพราะไม่มีญาณเครื่องรู้ตามสงฆ์เป็นจริงในอารมณ์ หากจะมีคำถามว่า แม้วาความแทงตลอดเหตุจากธรรมมาตามเรียนเป็นต้น ก็เป็นปฏิวัติได้ ปฏิวัติ เป็นโดกะจะมีใช่หรือ? แก่ว่า ข้อนั้นไม่ใช่ เพราะความที่เหงปฏิวัติที่เกิดจากธรรมเป็นต้น อันใด คใด ๆ ไม่พึงพูดด้วยปฏิวัติศัพท์อย่างเดียว อีกนัยหนึ่ง ญาณในสังจะมูกเป็นต้น เป็นอาทิ ท่านกล่าวว่า ปฏิวัติ ในเบื้องต้น เพราะเป็นเครื่องหมายแห่งความแทงตลอด หากว่าจะเป็นปฏิวร เพราะความเป็นตัวปฏิวรไม่, ส่วนญาณที่เป็นตัวปฏิวรจริง ๆ ย่อมควรซึ่งความเป็นญาณที่จะกล่าวว่า 'ปฏิวร' ตรงตัว เช่นว่า กิจจิโต แปลว่า โดยกิจมีใรชาคือเครื่องกำหนดคุรเป็นต้น พระอรรถกถาจารย์ กล่าวถึง ปฏิวรญาณด้วยการทำให้แจ้ง ด้วยว่า อารมณมญปฏิวร นี้." [๒๕๒] อรรถถาถังอภิพังว่า "ญาณเครื่องแทงตลอด แม้ทั้งหมด เป็นโลกาเร ญาณซึ่งเกิดจากการสับบ การทรงจำ การพิจารณา เป็นโลการี เป็นมานะพจร ส่วนอรรถกถาจารย์ ส่วนปริยทร์เครื่องพิจารณา เป็นญาณ แห่งคัลสัง." ความเห็นลังจะด้วยอานญาณเครื่องแทงตลอด ย่อมได้ในบทว่า อธิสัจฉานทัสสนะแม่นี้ ด้วยเหตุนั้น พระอรรถกถาจารย์ จึงแก้ในอรรถกถาว่า "ความเห็นมรรคด้วยอานาญานความตรัสุดริส่ง ๔ ชื่อว่า ความเห็นอริสัจ ความเห็นอริสัจนั้น พระผู้พระราชดำว่า